De Europese Commissie heeft vandaag een uitgebreid rapport gepresenteerd over de toekomst van de Europese landbouw. Het rapport, dat meer dan 100 pagina’s telt, is het resultaat van een “strategische dialoog” waarbij diverse belanghebbende organisaties betrokken waren. Denk aan boerenorganisaties, maar ook ngo’s zoals Greenpeace, academici en de Europese Investeringsbank. De aanbevelingen in het rapport moeten dienen als blauwdruk voor het landbouwbeleid van de nieuwe Europese Commissie die in december van start gaat.

“Geen sector is belangrijker voor ons continent. De landbouw is vitaal voor onze gezondheid en strategisch voor onze economie”, vertelt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bij de presentatie van het rapport. “Maar onze boeren worden geconfronteerd met veel uitdagingen. Hetzij door mondiale concurrentie, hetzij door de nadelige effecten van de klimaatverandering.”

GLB in twee en minder vlees

Eén van de meest in het oog springende aanbevelingen is de oprichting van een Europees transitiefonds, dat boeren moet ondersteunen bij de overgang naar duurzamere landbouw. Dit fonds zou naast het bestaande Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), de belangrijkste Europese subsidiepot voor boeren, komen staan.

Het rapport pleit ook voor een hervorming van het GLB, waarbij het in twee duidelijke delen opgesplitst zal worden. Het eerste deel zou zich richten op directe inkomenssteun voor boeren die het financieel moeilijk hebben. Het tweede deel zou boeren belonen voor hun bijdrage aan het milieu en het landschap, zoals het beschermen van biodiversiteit of het verbeteren van waterkwaliteit. Deze ‘groene’ betalingen worden gekoppeld aan meetbare resultaten. Zo wil men ervoor zorgen dat het geld efficiënt wordt besteed en dat boeren gestimuleerd worden om duurzamer te werken. Daarbovenop is het de bedoeling dat een groter deel van de subsidies bij kleinere boeren terechtkomt.

Een andere opvallende aanbeveling is de ontwikkeling van een EU-brede regeling voor dierenwelzijnsetikettering. Dit moet consumenten beter informeren en boeren stimuleren om te investeren in dierenwelzijn. Het rapport roept op om met maatregelen te komen die het eten van minder vlees stimuleren. Een vleesbelasting is een andere suggestie.

“Trendbreuk met de vorige Commissie”

LTO Nederland, de ondernemersorganisatie voor boeren, was betrokken bij de totstandkoming van het proces. LTO-voorzitter Ger Koopmans reageert tevreden: “Met dit rapport wordt de onderhandelingspositie van Nederland in Brussel versterkt. Ik zie aanknopingspunten die goed aansluiten op de ambities uit het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet.”

Koopmans is vooral te spreken over de erkenning van het strategische belang van de Europese landbouw voor voedselzekerheid en geopolitieke handelspositie. “Het is ontzettend waardevol dat het rapport deze waarden zo nadrukkelijk onderschrijft. Het belang van voedselzekerheid staat politiek steeds prominenter op de agenda.”

LTO ziet ook een trendbreuk met de vorige Europese Commissie in de benadering van verduurzaming. Koopmans: “Wat nieuw is, is dat in het rapport nadrukkelijk wordt uitgesproken dat deze verduurzaming voor boeren en tuinders winstgevend moet zijn. Europa blijft inzetten op verduurzaming, maar wel op een realistische en menselijke manier.”

“De geest van Timmermans”

Maar niet iedereen is even enthousiast over het rapport. BBB-Europarlementariër Sander Smit ontvangt het rapport met “zeer gemengde gevoelens”. “Hoewel het goed is dat er mét de land- en tuinbouwsectoren en jonge boeren is gesproken, in plaats van óver hen, is overduidelijk dat wederom volop milieuactivisten en ngo’s aan tafel zaten. Daarmee schemert de geest van de vorige Commissie von der Leyen-Timmermans door.”

Smit ziet weliswaar enkele goede voorstellen, zoals over plantveredeling en innovatie, maar is kritisch over wat hij ziet als “oude groene aannames”. Hij denk dat het rapport de crisissituatie, de verdrukking van agrarische familiebedrijven en het Nederlandse en Europese platteland niet oplossen. “Er is voor BBB nog veel werk aan de winkel voor een echte koerswijziging in Brussel.”