“Zou Nederland lid moeten blijven van de Europese Unie of zou Nederland uit de Europese Unie moeten treden?”, dat is de vraag die op een biljet in het stemhokje zou kunnen staan. FvD kwam met een initiatiefwet om een raadplegend referendum te organiseren over of Nederland uit de Europese Unie moet treden.
Maar op veel bijval kon die wet niet rekenen. NSC-Kamerlid Judith Uitermark vertelt tijdens een Kamerdebat dat een Nexit (zo wordt het mogelijke uittreden van Nederland uit de EU genoemd, net als de Britse Brexit) voor haar fractie “een absolute no-go” is. Jan Paternotte (D66) vindt de initiatiefwet “het toppunt van gekkigheid”. VVD’er Thom van Campen benadrukt dat de EU ons laat leven in grotere welvaart. “Het is noodzakelijker dan ooit dat Europese landen samenwerken”.
Wat denkt de PVV?
In het verkiezingsprogramma van de PVV stond dat de partij een bindend referendum wil over een Nexit. Maar of de PVV ook voor de initiatiefwet zal stemmen, blijft gissen. Er verschenen geen PVV’ers bij het debat. Brusselse Nieuwe kon de PVV ook niet bereiken voor commentaar.
Alleen de SP is openlijk voorzichtig positief. “Referenda zijn een groot goed voor de samenleving”, vertelt Kamerlid Michiel van Nispen. Zijn enige kritiek is dat de initiatiefwet het over een niet-bindend referendum heeft. “De uitslag kan genegeerd worden door het kabinet en dat creëert enkel meer wantrouwen.”
Vrije keuze in programkabinet?
Dat de PVV schittert door afwezigheid heeft wellicht te maken met de formatie-onderhandelingen. Jesse Klaver (GroenLinks/PvdA) grijpt de kans om de mogelijke coalitiepartners, NSC en VVD, te vragen of het Nexit-standpunt voor de PVV “een vrije kwestie” kan worden in een nieuw kabinet. De gedachte van het mogelijke programkabinet is dat er enkel een coalitieakkoord op hoofdlijnen komt en de fracties verder vrij mogen stemmen.
NSC ontwijkt de vraag. “Dat is een kwestie voor aan de formatietafel en die staat niet in deze zaal”, is de reactie van Uitermark. Ook de VVD geeft geen helder antwoord. Van Campen benadrukt wel dat een Nexit voor de VVD ondenkbaar is.
“Ik zou je op je bek slaan”
Thierry Baudet (FvD) gebruikt zijn spreektijd om een 45 minuten durende speech te geven over hoe de EU de Nederlandse soevereiniteit ondermijnt. Hij heeft het over “gecontroleerde democratie”, “schijnverkiezingen” en hoe de Brusselse bureaucratie in schimmige achterkamertjes aan een “superstaat” zou werken.
Klaver merkt op dat Rusland enkel blij kan zijn met verdeeldheid over het Nederlandse EU-lidmaatschap. Wanneer hij vragen stelt over mogelijke Russische financiering van FvD lopen de gemoederen hoog op. “In elke andere situatie zou ik iemand op zijn bek slaan voor deze vragen”, reageert een misnoegde Baudet. Ook stelt Baudet dat Klaver een vagina zou hebben. Wanneer Baudet Klaver na afloop van het debat nog tweemaal bedreigt, zal voorzitter Martin Bosma hem op het matje roepen.
Juridisch gammel
Klaver merkt verder op dat de initiatiefwet ook technisch niet goed in elkaar zit. “De Raad van State heeft er gehakt van gemaakt.”
De Raad van State oordeelde dat het onder de Nederlandse wet niet mogelijk is om een referendum te houden over een onderwerp waarvoor er op dit moment geen concrete besluitvorming op tafel ligt. Eerst moet de Tweede Kamer na uitgebreid debat een standpunt innemen over een Nexit. Door de daarbij behorende debatten kan de bevolking hierna een weloverwogen keuze maken via een referendum.
Ook stelt de Raad van State dat de twee opties – “lid van de EU blijven” en “uit de EU treden” – te vaag zijn. Ook informeert het referendum onvoldoende over de mogelijke gevolgen van een Nexit.
