De laatste Europese top van het jaar zit erop! De regeringsleiders hebben donderdag tot laat in de avond gesproken over onder andere Oekraïne, Syrië en de rol van Europa in de rest van de wereld. Vooral de Europese steun voor Oekraïne domineerde het debat, de Oekraïense president Zelensky was ook persoonlijk aanwezig. En hoewel de aanstaande Amerikaanse president Donald Trump zelf niet was uitgenodigd, kwam hij wel regelmatig ter sprake. Na afloop van de vergaderingen reflecteerde minister-president Dick Schoof op de uitkomsten van de gesprekken.

Wapens, wapens, wapens

Oekraïne heeft wapens nodig. Dat was tijdens de Europese top de voornaamste oproep van Zelensky. Er gaan ook argumenten rond dat de Oekraïense president de dienstplichtige leeftijd zou moeten verlagen. Maar dat is niet waar het probleem ligt, beredeneerde Zelensky in een persconferentie: “Als een persoon voor je staat zonder wapens, wat is dan het verschil tussen een leeftijd van twintig of dertig jaar?” Het is simpel: “We hebben niet genoeg wapens en materiaal”. En deze steun is niet alleen om de Oekraïense soevereiniteit te beschermen, onderstreepte Zelensky: “We beschermen Europa met onze levens”.

De regeringsleiders doen voorlopig nog geen beloftes over extra munitie. Maar er worden wel stappen gezet volgens Schoof: “Er wordt in ieder geval heel hard gewerkt door alle landen om te kijken of we dat toch kunnen realiseren.” 

De leiders hebben het tijdens deze discussie onder andere gehad over waar die extra wapens geproduceerd zouden kunnen worden, vertelt Schoof. Zo is het Tsjechische initiatief om op korte termijn munitie te kopen van onder andere Zuid-Korea en Turkije, wat Nederland ook steunt, voorbijgekomen in de gesprekken. En daarnaast zou Oekraïne zelf meer wapens kunnen produceren als de EU een financiële bijdrage levert. 

‘Veiligheidsgaranties’ blijft abstract

Waar Zelensky ook duidelijk over was is dat hij “veiligheidsgaranties” wil, maar wat betekent dit eigenlijk concreet? Neemt dat de vorm aan van een NAVO-lidmaatschap? Moet Nederland in de toekomst vredestroepen leveren aan Oekraïne? Of is het leveren van wapens, zoals extra luchtafweergeschut, genoeg? Schoof wil daar niet op ingaan. “Dat zou de Rus alleen maar in de kaart spelen”, zegt hij. Het is volgens de Nederlandse premier het verstandigst om daar pas iets over los te laten als vredesonderhandelingen met Rusland zijn begonnen. Dan is de kans het grootste dat de Oekraïners vrede krijgen op hun voorwaarden, gelooft hij.

Zelensky wilde gisteren ook nog niets concreets zeggen over de natuur van deze veiligheidsgaranties, maar zijn grootste wens liet hij wel los: “Voor ons is de echte garantie, of het nou nu is of in de toekomst, de NAVO.” En daarvoor moet hij met zowel Amerika als de Europese leiders spreken. 

De deal van Trump

Over Amerika gesproken: Donald Trump zal op 20 januari het Witte Huis weer bewonen en hij is vastberaden een snel einde aan de oorlog van Rusland tegen Oekraïne te maken. Schoof lijkt wel vertrouwen in dat plan te hebben: “Trump is een dealmaker en niet een slechte.”

Maar hoe ziet een ‘slechte deal’ er dan uit in de ogen van de Nederlandse premier? “Als Rusland in staat blijft om Oekraïne en Europa aan te vallen”, vertelt hij. En als het mogelijk blijft voor Poetin om daarbij samen te werken met landen als Iran en Noord-Korea. Bovendien vindt Schoof het, net als de andere Europese leiders, heel belangrijk dat er geen overeenkomst wordt gesloten zonder Zelensky’s instemming: “Oekraïne bepaalt wanneer de onderhandelingen kunnen worden gestart”. En dat kan volgens Schoof alleen wanneer Oekraïne sterk is.