Door: Europarlementariër Dirk Gotink (NSC)
Het Nexperia-dossier lijkt verdwenen uit het nieuws, maar de diplomatieke en economische schade is nog altijd groot. Onze Europese partners werden verrast, onze bilaterale relatie met China staat onder hoogspanning en Europese bedrijven zitten in onzekerheid. Het nieuws dat relevante ministers in China geen tijd hebben voor Nederland zegt eigenlijk al genoeg. Tijd voor een nuchtere analyse van hoe dit besluit zo kon ontsporen.
Verbazing in Europese hoofdsteden
Hoewel de aandacht is verschoven, wordt in Brussel en Berlijn nog volop gewerkt aan het beperken van de schade van het Nederlandse Nexperia-besluit. Inderdaad, de partners die niet werden geïnformeerd over het Nederlandse besluit, halen nu voor ons de hete kolen uit het vuur. Geen woord van publieke kritiek van hen tot nu toe, maar wie goed luistert hoort ook de enorme verbazing over hoe een enkele Nederlandse minister, met drie maanden ervaring, in een demissionair minderheidskabinet, midden in de verkiezingscampagne zo een geopolitieke en economische storm heeft kunnen veroorzaken, zonder hen te hebben meegenomen in het besluit.
De informatievoorziening richting de Tweede Kamer was eveneens gebrekkig. De Kamer werd pas op 14 oktober ingelicht, omdat het op 12 oktober wereldnieuws werd. In principe had de Minister dit liever stilgehouden, terwijl China al op 4 oktober tegenmaatregelen nam door een onmiddellijke exportstop van chips af te kondigen. Beijing blijkt beter geïnformeerd dan de Nederlandse politiek en de minister kan niet uitsluiten dat onze Europese partners eerder door China dan door Nederland op de hoogte zijn gebracht van de ontwikkelingen.
Fundament van Nederlandse rechtsstaat
Intussen lijkt het er sterk op dat de gesprekken met China in gremia plaatsvindt waar Nederland zelf niet aan tafel zit. We horen terug wat de uitkomsten zijn, maar spreken we ook mee? China wil dat het ministeriële bevel niet alleen tijdelijk maar definitief wordt teruggetrokken en dat zelfs de uitspraak van de Ondernemingskamer wordt teruggedraaid. Dat raakt direct aan de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechtspraak.
Het is funest dat de minister zelf aanleiding heeft gegeven voor het beeld dat de uitspraak van de Ondernemingskamer het gevolg is van politieke beïnvloeding. Als de minister via de landsadvocaat het proces kan aansporen, dan kan hij het ook ongedaan maken, zullen ze in China zeggen. Dat klopt niet, maar het beeld alleen al schaadt de Nederlandse positie en raakt Nexperia Nijmegen direct.
Gevolgen op lange termijn
De economische gevolgen zijn inmiddels duidelijk. De chipleveringen uit China zijn sterk gedaald. Nexperia China bepaalt nu de voorwaarden voor de leveringen. Europese bedrijven moeten in Yuan betalen en gedetailleerde informatie over hun productielijnen aanleveren. Dat dwingt hen te kiezen tussen de productie stilleggen of gevoelige bedrijfsgegevens prijsgeven. Omdat er niet zomaar alternatieven voorhanden zijn voor deze chips, hebben bedrijven weinig andere keus dan de nieuwe voorwaarden te accepteren.
De schade zowel politiek als economisch is dus groot. Het vertrouwen van Europese partners is aangetast, Nexperia Nijmegen is verzwakt, de politieke inmenging met de Ondernemingskamer ondermijnt de onafhankelijke rechtspraak en de aanvoerketens van Europese bedrijven zijn nog onzekerder geworden.
Het veiligheidsargument is begrijpelijk, maar het dossier laat zien hoe slecht voorbereid en ongecontroleerd Nederland handelde. Dit soort solo-acties ondermijnen een effectiever China-beleid. De gevolgen blijven nog jaren voelbaar. Nederland kan het zich in het huidige geopolitieke klimaat geen besluitvorming veroorloven die partners verrast, bedrijven schaadt en internationale relaties onder druk zet.
