De gesprekken met Albanië, waar premier Rama onlangs opnieuw de verkiezingen won, en Montenegro verlopen voorspoedig. IJsland is een beetje een vreemde eend in de bijt. Het land wil in 2027 een referendum over toetreding organiseren. IJsland stond al eens eerder op het punt om toe te treden tot de EU. In 2009 werd door dat voornemen, op het hoogtepunt van de financiële (de banken-) crisis, een streep gezet en besloot de toenmalige regering op het moment dat het land bijna bankroet was, om de aanvraag in te trekken. Aangezien IJsland al deel uitmaakt van de zogeheten Economische Ruimte (een verdrag waarin wordt geregeld dat het land alle regels van de interne markt overneemt) hoeven er niet veel extra maatregelen te worden genomen.
Hoe zit dat op de Balkan?
Daar liggen hele pakken papier (ze noemen het hoofdstukken) op tafel. Alles wat ooit in de EU is afgesproken door de jaren heen, moet in nationale wetten worden omgezet. Formeel heet dat het acquis. En het kost tijd, veel tijd, om dat allemaal om te zetten. En het leidt tot veel chagrijn bij de landen die lid willen worden, want de politiek kan wel beloven dat hun land lid kan worden van de EU maar de politici kunnen dat met het trage tempo nooit waarmaken. De Europese Commissie heeft daarom een nieuwe strategie bedacht. Politici moeten kunnen laten zien wat de voordelen zijn, maar de voordelen moeten dusdanig zijn dat ze niet meer terug kunnen. Een soort visfuik.
Waar moeten we dan aan denken?
Roaming is een goed voorbeeld. Prettig als de kosten beperkt blijven, stellen vooral jonge kiezers op prijs. Reizen zonder visum is ook aantrekkelijk voor de eigen bevolking. En gratis geld overmaken. Dat heet formeel het single euro payment systeem, met als afkorting SEPA. Als wij geld overmaken binnen de eurozone dan kost dat niks, maar inwoners van landen buiten de EU (op de Balkan) betalen soms wel twintig tot dertig procent. Door dat gratis te maken (als de kandidaat landen aan een aantal voorwaarden hebben voldaan) geef je ze in feite een cadeautje voor het goed afleggen van het examen. En dat SEPA cadeau is heel aantrekkelijk voor iedereen die in de EU werkt en geld overmaakt naar de landen waar ze oorspronkelijk vandaan komen. Volgens interne cijfers van de EU gaat het in totaal om een bedrag van ongeveer 500 miljoen euro.
Landen die lid willen worden moeten als ze in aanmerking willen komen voor het gratis geld overmaken cadeau, wel zorgen dat de centrale bank onafhankelijk is, het toezicht op de financiële sector goed is geregeld en natuurlijk de corruptie is uitgebannen. Kritiek is er ook op de nieuwe werkmethode, want nog steeds zijn er politieke uitbarstingen van geweld als het om territorium gaat. De Europese Commissie is er echter van overtuigd dat de nieuwe methode voor meer welvaart en daardoor stabiliteit zorgt, waardoor conflicten zoals in Kosovo of Bosnië-Herzegovina beheersbaar worden.
Oekraïne
En dan de olifant in de kamer: Oekraïne. Iedereen in Brussel is er van overtuigd dat het land, na de oorlog, lid moet worden. Maar het jaartal 2030 is volstrekt onrealistisch. Zowel Oekraïne als de EU is er nog lang niet klaar voor. Dat neemt niet weg dat de onderhandelingen hard bezig zijn op dit moment. Deels online en deels fysiek, waarbij veel in schuilkelders wordt gesproken, omdat de Russen aan het bombarderen zijn. Waarschijnlijk in oktober valt er meer te zeggen over de onderhandelingen, want de Europese Commissie maakt nu een soort foto, een inventarisatie van waar de gaten zitten en waar dus de komende tijd intensief over moet worden gesproken.
