Er is geen ruimte voor nostalgie, zo zei Von der Leyen tijdens haar jaarlijkse State of the Union (de Europese troonrede). “We moeten positie kiezen in een wereld vol imperialistische ambities en imperialistische oorlogen.” En dan moeten we compromissen sluiten, vult Manfred Weber, de leider van de christendemocratische partij en fractie, aan in de podcast Betrouwbare Bronnen. Hij wil een plan B met nieuwe sancties tegen Rusland, met een sterkere Europese defensie en vooral een Europa dat opstaat.

Dat wil Von der Leyen ook. Ze gebruikte sterke woorden en hier en daar een overtreffende trap om duidelijk te maken dat niets doen geen optie is. “Dit is een gevecht om onze toekomst, voor onze waarden en democratie.” Tegelijkertijd twijfelde ze over haar taalgebruik, omdat de Europese Unie van oorsprong een vredesproject is. “Maar de huidige wereld is meedogenloos”, verzuchtte ze. “We kunnen niet wachten tot deze storm overwaait.”

Wat dan?

Weber heeft het over een nieuw plan. Europa moet zich niet verstoppen, of het nu over Oekraïne of Gaza gaat. “We moeten minder afhankelijk worden, bijvoorbeeld als het gaat om data uit de Verenigde Staten. In de huidige wereld bestaan er geen grenzen meer als het gaat om cybercriminaliteit. We moeten samenwerken om te overleven.”

Von der Leyen analyseert dat Europa voortaan zelf voor zijn defensie en veiligheid moet zorgen. Een Unie die de controle in handen neemt als het over technologie gaat: van kunstmatige intelligentie (AI) tot sociale media. “Waar het uiteindelijk om gaat, is dat we de vrijheid en de macht hebben om ons eigen lot te bepalen.”

Maar de vraag is of Europa in staat is om het gevecht aan te gaan. “Hebben we de moed?”, was de vraag die Von der Leyen stelde. Dat betekent namelijk dat de politiek compromissen moet sluiten. “Eenheid, daar gaat het om. Eenheid tussen de lidstaten. Eenheid tussen de instellingen van de EU. En eenheid tussen de pro-Europese democratische krachten in dit Parlement.”