(Bron foto: EC – Audiovisual Service)
In steeds meer EU-lidstaten komt de rechtsstaat onder druk te staan. Met name in Hongarije en Polen hebben de leiders er haast een passieproject van gemaakt om de onafhankelijkheid van rechters en journalisten zoveel mogelijk in te dammen. Daarom bracht de Europese Commissie de gezondheid van de Europese rechtsstaat in kaart. Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders ging vandaag in gesprek met Nederlandse Kamerleden over de bevindingen van zijn onderzoek.
Over het algemeen krijgt Nederland een ruime voldoende van Reynders voor de gezondheid van haar democratie en rechtsstaat. “Bij een overgrote meerderheid van het publiek heerst het beeld dat jullie rechters onafhankelijk en efficiënt te werk gaan”, vertelt hij. “Ook op het vlak van corruptie doet Nederland het goed. Daar scoort Nederland bij de besten van de EU en zelfs van de hele wereld.”
Niemand is perfect
Maar er is natuurlijk altijd ruimte voor verbetering. Daarbij benadrukt Reynders wel dat het niet om zware kritiek gaat, eerder om aandachtspunten. Zo zegt hij dat de digitalisering van de rechterlijk macht te wensen overlaat. In Nederland wordt op dit moment maar zo’n vier procent van de rechterlijke uitspraken online gepubliceerd. Daarnaast verlopen gerechtelijke procedures in Nederland ook nog te veel enkel op papier. Het kabinet is echter al van plan om een deel van het coronaherstelfonds te gebruiken voor de nodige digitalisering.
Dan de persvrijheid: die is op papier erg gezond in Nederland. Toch ziet Reynders enkele zorgwekkende ontwikkelingen in de praktijk. Zo is geweld tegen journalisten aan een opmars bezig, ook al geeft Brussel wel toe dat Den Haag haar best doet om dit aan te pakken. De aanslag op Peter R. De Vries is van dat geweld het trieste dieptepunt. Los daarvan vindt Reynders het een slecht teken dat het Nederlandse medialandschap erg geconcentreerd is. Slechts twee Belgische uitgevers, Mediahuis en DPG Media, bezitten bijna alle Nederlandse kranten en tijdschriften.
Hoewel Nederland een goede corruptiescore krijgt, ziet Reynders ook daar nog wat aandachtspunten: “De integriteitsregels voor ministers en staatssecretarissen mogen best aangescherpt worden. Het zou daarvoor handig zijn als er een gedragscode wordt opgesteld die duidelijk stelt wat is toegestaan qua geschenken ontvangen, tweede banen hebben en lobbygesprekken voeren.” Om die gedragscode te handhaven kan Reynders ons een onafhankelijk toezichtsorgaan aanraden. “Zoiets is Hongarije bijvoorbeeld nu ook aan het uitdenken”, vertelt hij terwijl hij een ironische lachje nauwelijks kan onderdrukken.
