Bosnië kreeg een hele waslijst aan hervormingen die het moest doorvoeren als het kandidaat-lidstaat wilde worden. In 2019 was Brussel daar nog snoeihard over: op het gebied van de rechterlijke macht en de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad was geen vooruitgang geboekt. Ook stond de persvrijheid zwaar onder druk en liepen etnische spanningen in Bosnië hoog op door de onafhankelijkheidsdrang van de Bosnisch-Servische Republiek, één van de twee entiteiten van het land. Niet bepaald iets waar Brussel op zat te wachten om in de Unie op te nemen.
Maar de tijd staat niet stil. Nu er een oorlog op het Europese continent woedt, beseft Brussel hoe belangrijk het is om de Europese familie dicht bij elkaar te houden. Rusland bestookt de Balkan met anti-Westerse propaganda en China wil de regio maar al te graag economisch aan zich binden. Daarom besloot de Europese Commissie dat het vanuit een geopolitiek standpunt noodzakelijk is om Bosnië toekomstperspectief op EU-lidmaatschap te bieden. Zelfs wanneer niet alle gevraagde hervormingen werden doorgevoerd.
De deur op een kiertje
Nederland toont zich traditioneel halsstarrig tegenover uitbreiding van de Europese Unie. Maar deze houding lijkt te veranderen. “Het is de vraag of je het als enige moet gaan tegenhouden als in Europa iedereen behalve Nederland zegt dat we Bosnië kandidaat-lid moeten maken”, vertelde premier Rutte vorige maand nog in de Tweede Kamer.
Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra verwoordt het iets voorzichtiger in een Kamerbrief: “Het kabinet erkent dat de effecten van de oorlog in Oekraïne merkbaar zijn in de Westelijke Balkan. Dit toont nog maar eens aan hoe belangrijk het is om de relaties met de Westelijke Balkan te intensiveren.” Hoekstra verklaart daarom begrip te hebben voor de geopolitieke motivatie van Brussel. Daarenboven denkt hij dat een duidelijk signaal sturen dat Bosnië bij de Europese familie hoort voor meer stabiliteit in de regio zou kunnen zorgen.
Maar dat betekent niet dat Hoekstra het licht nu al op groen zet om Bosnië de status van kandidaat-lidstaat te geven. Het blijft een feit dat Bosnië de beoogde hervormingsdoelen niet haalde. “Het toetredingsproces dient eerst en vooral gebaseerd te blijven op verdiensten. In essentie is het uitbreidingsbeleid van de Europese Unie geen geopolitiek instrument zoals de Europese Commissie stelt”, schrijft hij. Bij het behalen van de hervormingsdoelen bestaan volgens Hoekstra geen shortcuts.
