Na maandenlang met de stok gezwaaid te hebben, zullen ze op het ministerie van Landbouw opgelucht zijn nog eens een wortel naar de boeren te kunnen gooien. Nu de Europese Commissie en Nederland een akkoord hebben bereikt over de bestemming van de Europese landbouwsubsidies, ligt er een zak geld van 4,7 miljard euro voor de boeren op tafel.

Interim-minister van Landbouw Carola Schouten reageerde overgelukkig op het nieuws: “De goedkeuring van deze plannen is een mijlpaal in de overgang naar een duurzame, klimaatvriendelijke landbouw.” Daarnaast is Schouten tevreden dat de plannen de boeren neerzet als oplossing voor de klimaatproblemen: “Hiermee kunnen we boeren eindelijk belonen voor het vergroenen van hun bedrijven.”

Groen, groener, groenst

Het Europese geld moet dus vooral gaan naar de verduurzaming van de landbouwsector. De meest in het oog springende toevoeging aan de Nederlandse landbouwplannen is de zogeheten ‘eco-regeling’. Dat is een lijst met duurzame activiteiten waarvoor boeren subsidie kunnen aanvragen. Boeren komen hiervoor in aanmerking als ze bijvoorbeeld eiwitrijke gewassen telen (voor vleesvervangers), maar ook als ze kruidenrijke akkerranden aanleggen, wat een plantaardig alternatief vormt op pesticiden. Het idee is dat de planten uit de akkerranden natuurlijke vijanden van plaaginsecten aantrekken. Voor de periode 2023-2027 voorziet de Nederlandse regering in totaal zo’n 762 miljoen euro voor deze eco-regeling.

Daarnaast voorziet de regering ook geld voor boeren die meedoen aan projecten om de biodiversiteit een handje te helpen. Dat kunnen boeren doen door bijvoorbeeld bepaalde gewassen te planten die goed zijn voor bedreigde vogels. Ook voorziet de regering een tegemoetkoming voor boeren die hun bedrijf moeten aanpassen omdat hun akkers in beschermde gebieden liggen.

Brusselse kieskeurigheid

De onderhandelingen tussen het ministerie van Landbouw en de Europese Commissie duurden bijna een jaar. Nu op alle punten overeenstemming is bereikt, volgt over enkele weken de formele goedkeuring.

De onderhandelingen duurden zo lang omdat Brussel de eerste versie van de Nederlandse plannen afkeurde. Zo wilde de Commissie zien dat de nationale plannen beter zouden aansluiten op de Europese landbouwvisie. Ook wilde de Commissie dat Nederland concreter aangaf hoe het de vooruitgang van de landbouwdoelstellingen zou gaan monitoren.

Het Brusselse tempo van de onderhandelingen roept frustratie op bij de boeren. Velen van hen dienden hun bouwplannen al in voor 2023. Hierdoor kunnen ze geen rekening meer houden met de nieuwe nationale subsidieregeling die dan in werking treden. Het ministerie van Landbouw erkent dat probleem en verklaart daarom diplomatisch het eerste jaar te gebruiken om ‘ervaring op te doen’. Daarmee bedoelt het ministerie wellicht dat ze de regels zal versoepelen voor boeren die tijdens dat eerste jaar hun plannen niet meer kunnen aanpassen.