Opiniepeilingen en burgerpetities wijzen er al jaren op: de Europeaan wil minder pesticiden in zijn eten. Allereerst omdat het gezonder is, maar ook om de biodiversiteit te beschermen. Met name de bijen zijn er slecht aan toe. Als we niet snel ingrijpen om deze diertjes, die voor de bestuiving van onze gewassen zorgen, te redden, zou dat catastrofale gevolgen kunnen hebben voor de Europese landbouw.

Brussel schoot daarom in actie deze zomer. Concreet kwam de Europese Commissie met een voorstel dat het gebruik van chemische pesticiden tegen 2030 met vijftig procent wil verminderen. “In gevoelige gebieden, zoals in de buurt van scholen, ziekenhuizen of speeltuinen, stellen we voor om chemische pesticiden zelfs volledig te verbieden”, vertelde Green Deal-baas Frans Timmermans destijds. 

Maar de timing van het voorstel schoot bij heel wat Europarlementariërs in het verkeerde keelgat. Door de oorlog in Oekraïne staat de wereldwijde voedselvoorziening al zwaar onder druk. Nu boeren verplichten om minder pesticiden te gebruiken, zou de oogsten nog verder in het gedrang kunnen brengen. Ook landbouworganisaties schoten in een kramp. Boeren gebruiken pesticiden immers niet voor niets, klonk het uit die hoek.

Prima reden om de Eurocommissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid Stella Kyriakides eens stevig aan de tand te voelen, dacht het Europees Parlement. Voor haar werd het geen gezellige middag.

De prullenbak in

De Eurocommissaris stelt zich begripvol op voor de zorgen van die de Europarlementariërs: “Weet dat het hier om een voorstel gaat. En die zijn natuurlijk niet in steen gebeiteld. Graag treed ik met jullie in gesprek om samen naar een compromis te zoeken.” Daarbij benadrukt ze overigens dat de lidstaten nog geen bezwaar aantekenden tegen het voorstel.

Maar op een compromis zitten heel wat Europese partijen totaal niet te wachten. Zo willen de christendemocraten van de EVP, tevens de grootste Europese partij, het voorstel het liefst volledig zien verdwijnen. Zij zien meer heil in het verhogen van de investeringen in onderzoek naar duurzame alternatieven voor pesticiden. 

Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik (CDA) haalt dan ook flink uit naar de Eurocommissaris: “U heeft het wel over een biodiversiteitscrisis, maar we gaan pas echt een crisis krijgen wanneer door dit voorstel de voedselvoorziening in gevaar komt.” Ook SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen wil het voorstel terug naar de tekenkamer sturen.

De liberalen van Renew en de sociaaldemocraten van de S&D vinden het voorstel ook maar niets. De Spaanse Europarlementariër Clara Aguilera maakt zich ook zorgen dat de EU met lege handen komt te staan bij een onverwachte uitbraak van ongedierte dat gewassen aanvreet, als we het gebruik van pesticiden zo fors afbouwen. 

Van uitstel komt afstel

Anja Hazekamp (PvdD) is één van de weinige Europarlementariërs die het wel voor het voorstel durft op te nemen: “Sommige leden halen de oorlog in Oekraïne aan om deze plannen uit te stellen. Dat zijn dezelfde leden die eerst de covidcrisis, daarvoor de Brexit en nog eerder de financiële crisis aanhaalden als excuus. Maar de klimaat- en biodiversiteitscrisis verdwijnen niet op het moment dat de mens weer een nieuwe crisis veroorzaakt.” 

Hazekamp verwijt haar collega’s daarbij dat de Europese Commissie nooit een duurzaam landbouwbeleid kan opzetten als zij “om de paar maanden van gedachten veranderen”. Het enige punt van kritiek dat Hazekamp op het voorstel heeft: voor haar mogen de doelstellingen nog ambitieuzer zijn. Ook de Groenen moedigen het voorstel aan, op een paar technische foutjes na. Zij roepen de Europese Commissie op om politieke moed te tonen bij dit dossier.