2022 was een triest recordjaar: nog nooit waren er in Nederland zo veel medicijntekorten. Volgens de Nederlandse apothekersorganisatie KNMP was er maar liefst 1.514 keer een medicijn voor minstens twee weken niet verkrijgbaar. Dat is een stijging van 50 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. De KNMP noemt het record dan ook “schrikbarend”. 

Oorzaken

Ook de rest van de Europese Unie worstelt met het probleem. Volgens de Europese Commissie ging het aantal medicijntekorten in de EU tussen 2000 en 2018 twintigmaal omhoog. En toen kwamen daar nog eens een pandemie en energiecrisis bovenop. Van levensbelangrijke medicatie tegen epilepsie tot banale paracetamolletjes: bij de Europese apothekers is het steeds weer paniekvoetbal om de rekken aangevuld te krijgen.

Eén van de hoofdoorzaken van de tekorten ligt bij het feit dat medicijnfabrikanten massaal naar India en China zijn verkast. Volgens de Amerikaanse medicijnenwaakhond zit ondertussen 61 procent van de wereldwijde medicijnenproductie in India en China. Wanneer de productie zo geconcentreerd is, betekent dat echter ook dat logistieke problemen veel grotere gevolgen hebben. En dat hebben we in Europa gevoeld de afgelopen decennia.

Bovendien dringt in Brussel het besef door dat het niet echt handig is om voor een cruciaal product zo afhankelijk te zijn van andere landen. Voor die vergaarde wijsheid mogen we Poetins gas-gijzeldiplomatiek bedanken.

Op dit moment tiert ook het griepvirus weer welig. Fabrikanten waren niet voorbereid op de vraag naar medicijnen tegen dit virus. De farmaceutische industrie zelf verwijst voornamelijk naar de influenza-uitbraak als oorzaak van de huidige tekorten.

Oplossingen

Eurocommissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides vertelde vandaag in het Europees Parlement dat de Commissie in maart een voorstel zal doen om de Europese medicijnenstrategie grondig te gaan herzien. “Er komen strengere productieverplichtingen, snellere meldingen van tekorten en meer transparantie over de voorraden”, vertelt de Cypriotische.

Het Europees Parlement zelf had de Commissie eerder al opgeroepen om via subsidies meer medicijnproductie naar de EU te halen en op het Europees niveau strategische medicijnvoorraden aan te leggen. Daarnaast willen de Europarlementariërs dat de EU belangrijke medicijnen gezamenlijk gaat aankopen, iets wat reeds gebeurde bij de aankoop van de covidvaccins.

De Nederlandse apothekersorganisatie laat weten voorstander te zijn van het terughalen van de productie naar Europa. Een andere optie volgens de organisatie is een modernisering van het inkoopbeleid. “Als de prijzen eenmaal zo laag zijn, en dat zijn ze nu, kunnen meerdere middelen voor langere tijd als preferent worden aangewezen.”