Van paracetamolletjes tot levensbelangrijke epilepsiemedicatie: steeds vaker zaten de Europese apothekers met lege schappen. En dat voelen we ook in Nederland: nog nooit waren er in ons land zo veel medicijntekorten. Volgens de Europese Commissie ging het aantal medicijntekorten in de EU tussen 2000 en 2018 zelfs twintigmaal omhoog.
Aan de oorzaak van het probleem liggen producenten die naar China en India verkasten. Maar ook fabrikanten die hun medicijnen niet in de gehele EU uitbrachten, zorgden voor tekorten. Omdat fabrikanten niet altijd de moeite willen nemen om aan lokale regelgeving te voldoen of bijsluiters te vertalen voor kleinere lidstaten, komen niet alle nieuwe medicijnen daar op de markt.
De Europese Commissie wil met een nieuw wetsvoorstel de medicijnenmarkt daarom grondig hervormen. “Voor onze burgers is het noodzakelijk dat er een eengemaakte markt voor geneesmiddelen komt”, vertelt Eurocommissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides. Het was overigens al twintig jaar geleden dat de Europese Commissie de medicijnenwetgeving nog heeft herzien.
Patenten
Allereerst wil de Commissie de periode verkorten waarbinnen een fabrikant van een patent kan genieten als het een nieuw geneesmiddel op de markt brengt. Op dit moment mogen concurrenten tien jaar lang het nieuwe product niet kopiëren. De gedachte is dat deze periode, waarin producenten extra winst kunnen maken, hen stimuleert om te investeren in innovatie.
De Commissie wil deze periode echter verkorten tot acht jaar. Wanneer fabrikanten aan bepaalde voorwaarden voldoen kunnen ze hier extra jaren bovenop ‘sparen’. Die bonus krijgen ze wanneer ze bijvoorbeeld hun nieuwe geneesmiddel in alle lidstaten op de markt brengen. Ook voor medicijnen waarvoor nog geen alternatief bestond, kunnen er extra patentjaren verdiend worden. In totaal kan de concurrentieloze periode hierdoor oplopen tot twaalf jaar.
Antibiotica
Ook kunnen fabrikanten een extra patentjaar krijgen voor nieuwe antibiotica. Doordat we steeds meer antibiotica zijn gaan gebruiken, zijn veel bacteriën hier resistent voor geworden. Het gevolg: medicijnen hebben geen effect meer. Omdat er weinig geld met antibiotica te verdienen valt, komen er echter al jaren nauwelijks nog nieuwe producten op de markt. Het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding schat dat er elke dag al zo’n honderd Europeanen sterven omdat bacteriën resistent zijn.
Tot slot wil de Europese Commissie ook in kaart brengen wat de belangrijkste geneesmiddelen zijn en waar logistieke problemen kunnen ontstaan. Daarbij moeten bedrijven ook zes maanden op voorhand doorgeven wanneer er tekorten kunnen ontstaan. Indien nodig, kan de Europese Commissie fabrikanten verplichten om noodvoorraden aan te leggen.
