De Europese Unie en de Verenigde Staten hebben zondagavond in Schotland een handelsakkoord gesloten. De VS voert een uniform importtarief van vijftien procent in op de meeste Europese exportproducten, terwijl de EU afziet van tegenmaatregelen. Volgens demissionair premier Dick Schoof biedt de overeenkomst “een zekere mate van duidelijkheid en stabiliteit” voor bedrijven. Toch is het akkoord politiek en economisch omstreden: de tarieven zijn fors hoger dan voorheen en veel details moeten nog worden uitgewerkt.

Impact op Nederland

De impact van het akkoord is voor Nederland direct voelbaar. Ons land exporteert jaarlijks voor ruim 50 miljard euro naar de VS. Vooral Tata Steel wordt geraakt, omdat het hoge tarief van 50 procent op staal en aluminium blijft gelden, al liggen veel afspraken nog niet vast. Nederland dringt in Brussel aan op een quotaregeling, waarbij een afgesproken hoeveelheid staal tegen een lager tarief kan worden uitgevoerd.

Ook over medische apparatuur van bijvoorbeeld Philips, dat voorlopig onder het algemene tarief valt, wordt nog onderhandeld. Over landbouwproducten zoals bloemen, kaas en vis zijn Europa en de VS ook nog niet uitgepraat. Voor nu hebben deze producten een vrijstelling, maar het is afwachten of dat zo blijft.

Opvallend is dat Trump na het sluiten van het handelsakkoord benadrukte dat er “geen uitzonderingen” zouden komen, terwijl Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei dat er juist ruimte blijft voor vrijstellingen voor specifieke producten. Zo geldt er ook een vrijstelling voor halfgeleiders, wat belangrijk is voor de Nederlandse chipindustrie.

Belangrijkste afspraken in het handelsakkoord:
Algemeen tarief: de VS voert een vast importtarief van 15 procent in op de meeste Europese exportproducten.
Staal en aluminium: blijven belast met 50 procent. Er wordt nog onderhandeld over uitzonderingen, onder meer voor Tata Steel.
Geen extra EU-heffingen: de EU ziet af van vergeldingsmaatregelen die eerder waren aangekondigd.
Energie en investeringen: de EU belooft in drie jaar 750 miljard dollar aan Amerikaanse energie te kopen en 600 miljard dollar te investeren in de VS. Deze toezeggingen zijn niet bindend en moeten vanuit bedrijven komen.
Geen concessies: er zijn geen afspraken gemaakt over landbouw, digitale diensten of Europese regelgeving, ondanks het aandringen van Amerika.

Wisselende reacties

Het akkoord roept wisselende reacties op. Demissionair staatssecretaris Hanneke Boerma zegt dat er geen feeststemming heerst, maar dat er met het handelsakkoord ergere escalatie is voorkomen. “Nederlandse bedrijven maken zich wel zorgen over de hoge kosten”, voegt zij toe. Ook Schoof benadrukt dat geen tarieven beter zouden zijn geweest, maar dat er nu in ieder geval wel sprake is van stabiliteit. Ook CDA-Europarlementariër Tom Berendsen zit op die lijn. Hij ziet het akkoord als “noodzakelijk om op korte termijn erger te voorkomen. Maar het toont vooral aan dat Europa economisch sterker moet worden om als blok meer gewicht aan de onderhandelingstafel te hebben.”

Anderen beschouwen het akkoord niet als een gelijkspel. D66-Kamerlid Jan Paternotte zegt dat Europa heeft verloren. “De EU kiest voor stroop en suiker. Het is een overwinning voor Trump. Hij weet nu dat dreigen loont.” Paternotte pleit voor minder afhankelijkheid van Amerika en zegt dat er gezamenlijke Europese investeringen nodig zijn om dit te realiseren.

Eurocommissaris voor Handel Maroš Šefčovič verdedigde de deal maandag tijdens een persconferentie nadrukkelijk. Hij spreekt van een belangrijk akkoord en een opstap voor een handels- en investeringsrelatie tussen de EU en de VS. “Zonder akkoord hadden tarieven van 30 procent miljoenen banen bedreigd”, aldus Šefčovič.

Hoe nu verder?

Het akkoord dat in Schotland is gesloten, is voorlopig vooral een politieke afspraak. De komende dagen volgt een gezamenlijke verklaring, waarna de tekst juridisch moet worden uitgewerkt. Pas daarna kunnen de lidstaten en mogelijk ook het Europees Parlement hun goedkeuring geven. Op dit moment lopen er nog veel onderhandelingen over specifieke producten en uitzonderingen.

Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom deze handelsdeal en abonneer je op onze Nieuwsbrief Van economie tot euro. Ontvang elke twee weken economisch nieuws uit Den Haag, Brussel en de rest van Europa exclusief in jouw mailbox.