In een gelekte versie van het witboek, in handen van Brusselse Nieuwe, spreekt Kubilius van “een uitzonderlijke geopolitieke situatie waarin autocraten brutaler worden en een aanval op een EU-land niet langer uitgesloten kan worden.”

De Europese Unie is sinds het aanstellen van de Amerikaanse president Donald Trump in een stroomversnelling terechtgekomen. Trump zinspeelt op het annexeren van Groenland, zegt NAVO-landen niet per definitie te komen helpen in geval van oorlog en startte buiten Oekraïne en de EU om vredesonderhandelingen met de Russische president Poetin.

Voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen besprak haar plannen om de EU te herbewapenen al met Europese regeringsleiders, die moedigden haar aan de beoogde defensie-financiering van 800 miljard euro door gezamenlijke leningen en soepelere begrotingsregels verder te onderzoeken. Ook het Europees Parlement besloot deze week dat snel en fors in defensie geïnvesteerd moet worden.

1,5 miljoen granaten

Het rapport van Kubilius dient als basis voor de plannen van Von der Leyen. Europese landen investeren te weinig in defensie, vergeleken met Rusland, China en de VS, stelt Kubilius. Meer investeren is dus goed, maar 27 EU-landen die op eigen houtje wapen en munitievoorraden op peil brengen en nieuwe voertuigen en vliegtuigen aankopen levert volgens de Defensiecommissaris niks op. Europa moet samen optrekken, is zijn conclusie.

Kubilius identificeert een aantal verbeterpunten voor EU-landen. Het aantal soldaten in dienst van Europese krijgsmachten is het probleem niet, ook andere conventionele middelen zoals tanks of gevechtsvliegtuigen heeft Europa in principe genoeg. EU-landen scoren vooral slecht als het gaat om de beschikbaarheid van luchtverdedigingssystemen. De oorlog in Oekraïne heeft uitgewezen hoe belangrijk het is om genoeg luchtverdediging en bijbehorende munitie te hebben om steden en belangrijke infrastructuur tegen raket en droneaanvallen te beschermen. Kubilius wil dus dat EU-landen samen met de Brussel inzetten op de aankoop van luchtafweersystemen, munitie en drones.

Datzelfde geldt voor artilleriesystemen. Dat zijn kanonnen die zware granaten op grote afstand af kunnen vuren. Ze spelen een cruciale rol aan het front in Oekraïne. De EU beloofde eerder 1 miljoen artilleriegranaten binnen een jaar aan Oekraïne te leveren, maar deed daar uiteindelijk te lang over. Ook nu, stelt Kubilius, staat Europa voor een zware opgave. Hij schat dat Oekraïne in 2025 zo’n 1,5 miljoen granaten nodig gaat hebben.

Vrachtvliegtuigen

Dan zijn er ook nog de zogeheten ‘strategic enablers’. Militaire middelen die krijgsmachten in staat stellen te opereren. Denk aan grote vrachtvliegtuigen die soldaten en materieel op grote afstanden kunnen vervoeren. Europa heeft een tekort, mede dankzij de afhankelijkheid van de VS. Wanneer Nederlandse militairen snel naar Afghanistan gevlogen moesten worden, maakten ze voorheen gebruik van Amerikaanse vrachtvliegtuigen.

De EU gaat ook tankers nodig hebben, stelt de Defenisecommissaris. Vliegtuigen die bijvoorbeeld gevechtsvliegtuigen tijdens hun missies in de lucht van nieuwe brandstof kunnen voorzien. Of radarvliegtuigen die vijandelijke vliegtuigen op grote afstand kunnen detecteren.

Witboek presentatie

Kubilius presenteert zijn witboek officieel volgende week op 19 maart. Net voor EU-regeringsleiders weer bij elkaar komen in Brussel. Dan zal hij ook zijn plannen delen voor meer steun aan Oekraïne en meer investeringen in de Europese defensie-industrie. Hij wil onder andere dat de Europese Commissie per direct een strategische dialoog start, zoals ze eerder deden met de landbouwsector en auto-industrie, om knelpunten en andere drempels te identificeren.

Ontwikkelingen op het gebied van defensie en veiligheid in Europa volgen elkaar razendsnel op. Onze redacteur Yves Lacroix zet ze voor je op een rijtje in de nieuwsbrief Defensie en Veiligheid. Probeer nu de eerste maand gratis, direct opzegbaar. Bestellen kan via deze link.