Drie maanden gunde de Amerikaanse president Donald Trump de handelspartners om tot een deal te komen. Dat leverde raamwerkafspraken met een paar landen op. De termijn voor onderhandelingen – onder meer met de Europese Unie – is daarop met drie weken verlengd. Normaal nemen landen zeker een jaar voor dit soort gesprekken. Maar dit zijn geen normale onderhandelingen. Trump breekt radicaal met de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), die de wereldhandel de afgelopen tachtig jaar in goede banen hielpen:

• De non-discriminatie, vastgelegd in de zogeheten ‘meestbegunstigde-natieclausule’: een verlaging van invoertarieven geldt in principe voor alle handelspartners.

• De gebonden tarieven: WTO-leden mogen niet zomaar afwijken van eerder afgesproken tariefverlagingen.

Politieke motieven

Internationale handelsgesprekken zijn normaal gericht op het wederzijds verlagen van drempels. Maar Trump wil juist hogere tarieven. Als basistarief noemt hij voorlopig tien procent – waar het gemiddelde tarief eerder 2,3 procent bedroeg. Het tarief gaat verder omhoog als een handelspartner zich volgens ‘Superman Trump’ misdraagt. Daar zit niets wederzijds in.

Behalve economische factoren, zoals een handelsoverschot met de VS, spelen ook politieke motieven mee. Zo probeert Trump via hogere invoertarieven Brazilië te dwingen af te zien van een rechtszaak tegen zijn politieke bondgenoot Jair Bolsonaro. Ook heeft hij een appeltje te schillen met Europa: vanwege regels die de uitvoer van Amerikaans ‘hormoonvlees’ beperken, of die Amerikaanse techbedrijven dwarszitten. En natuurlijk vanwege het handelstekort dat de VS heeft met de EU.

Mercosur

Wat moet de EU doen? In elk geval uitgaan van tijdelijke afspraken: Trump kan elk akkoord zomaar openbreken. Kijk naar Canada, dat opnieuw wordt bedreigd met een heffing van 35 procent. Voor de EU valt er weinig te winnen, behalve tijd en schadebeperking. Ze kan zich beter richten op het in stand houden van het multilaterale handelsstelsel van de WTO, samen met andere landen. De VS schendt nu de WTO-regels voor vijftien procent van de wereldhandel; het is de moeite waard de regels voor de resterende 85 procent te behouden. En tegelijk te blijven werken aan verdere handelsafspraken, bijvoorbeeld met Mercosur. Dan is het aan de VS om zichzelf buitenspel te zetten.