Hoe komt Jan Splinter in Oekraïne door de winter? De Russische oorlogsmachine heeft het vooral op elektriciteitscentrales voorzien, in de hoop dat de bevolking het door een tekort aan energie opgeeft.

Voor de EU vormt een duurzame energievoorziening die het concurrentievermogen ondersteunt, een belangrijke uitdaging op langere termijn, zo laat het rapport-Draghi zien. Voor Oekraïne gaat het om leven of dood: hoe komen we met voldoende energie deze winter door?

Verstoren

Rusland zet zwaar in op het verstoren van de energievoorziening in Oekraïne. Door het bezetten van kerncentrales en door het beschadigen van de energie-infrastructuur heeft Rusland de stroomcapaciteit van Oekraïne met ongeveer twee derde gereduceerd. Het resterende opwekvermogen is lang niet voldoende om de vraag – van bedrijven en van burgers – te dekken, ook al is er de afgelopen tijd veel gedaan aan energiebesparing. 

Met grote regelmaat moet de stroom worden gerantsoeneerd door gebruikers tijdelijk af te schakelen. De penibele energievoorziening van het land was voor het Internationaal Energie-agentschap IEA aanleiding om een afzonderlijke publicatie uit te brengen: Ukraine’s Energy Security and the Coming Winter. De grafiek uit dit rapport laat de spanning zien tussen piekvraag en beschikbaar aanbod (inclusief invoer van elektriciteit), voor afgelopen zomer en voor de komende winter. ’s Zomers is de elektriciteitsvraag wat lager. Dat is dan ook de tijd waarin groot onderhoud aan (kern)centrales wordt gepland.

’s Winters moet de volledige resterende capaciteit kunnen worden ingezet. En toch kan dan maar twee derde van de piekvraag naar stroom worden gedekt. De rode vlakjes geven aan in hoeverre het aanbod aan elektriciteit (waarschijnlijk) tekortschiet. Dan gaat het licht een aantal uren uit en valt de aandrijving van de economie weg.

Verwarming

Verwarming wordt ook een groot probleem. In de grote steden zijn veel huizen namelijk aangesloten op warmtenetten. Deze netten zijn door Russische aanvallen vaak zwaar beschadigd. Gas is er voorlopig wel voldoende – als de winter tenminste niet te streng wordt. Om de energievoorziening weer op gang te brengen wordt vaak gekozen voor decentrale noodoplossingen. Die maken het energiesysteem minder kwetsbaar voor Russische aanvallen. Een bijkomend voordeel is dat zon- en windenergie beter inpasbaar zijn in een meer decentraal energiesysteem.

Oekraïne wil minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Vooral door in te zetten op wind- en zonenergie, en op kernenergie. Het land heeft zelfs de ambitie om in 2050 een belangrijke leverancier van ‘groene’ elektriciteit en waterstof in Europa te zijn. Maar voor het zover is zal het land sterker aan de energienetwerken van de EU-lidstaten moeten worden gekoppeld, om meer invoer van elektriciteit en gas uit de EU mogelijk te maken. Ondertussen kan worden gewerkt aan een geleidelijke integratie van de energiesector van het land in de EU.