Aan de interne markt, de hoeksteen van de Europese integratie, heeft Jacques Delors een cruciale bijdrage geleverd. Die interne markt heeft ons welvaart en economische dynamiek opgeleverd. Ook al is die nu, ruim 30 jaar na ‘1992’, nog niet voltooid.

De makke van de interne markt is, zoals Delors het zelf formuleerde, dat mensen er niet verliefd op zijn. Maar de Europese Commissie deed nu een voorstel dat wel warme gevoelens zou kunnen oproepen, op voorwaarde dat de lidstaten ambitieus met het voorstel omgaan.

Hindernissen en kosten

Het gaat om een voorstel om belemmeringen aan de landsgrenzen terug te dringen. De interne markt mag dan een binnenruimte zonder grenzen zijn, in het dagelijks leven van grensbewoners vormen de landsgrenzen nog belangrijke hinderpalen. Denk maar aan netwerken van openbaar vervoer die bij de grens halt houden. En tijdens de coronapandemie werd de bewegingsvrijheid van grensbewoners extra beperkt.

Door in de publieke dienstverlening (zoals de gezondheidszorg) grensoverschrijdende oplossingen makkelijker te maken, kun je grensbewoners tastbaar laten profiteren van de interne markt. Een studie uit 2017 heeft becijferd hoeveel allerlei administratieve en juridische belemmeringen kosten voor grensbewoners. Daarbij is het begrip ‘grensregio’ (of ‘regio aan de grens’) ruim genomen: sommige lidstaten (naast Luxemburg ook Slovenië, Tsjechië en Slowakije) bestaan geheel uit grensregio’s. In Nederland worden zeven van de twaalf provincies tot de grensregio’s gerekend.

De kosten werden destijds geraamd op ruim 3 procent van het bbp van de EU, en bijna 9 procent van het bbp van de gezamenlijke grensregio’s. Langs de grenzen van Nederland met Duitsland en België liggen de percentages hoger (zie het kaartje). Maar deze schattingen zijn voorzien van heel grote onzekerheidsmarges.

Aanspreekpunt

De Europese Commissie heeft al in 2018 voorgesteld om de nodige administratieve en juridische belemmeringen uit de weg te ruimen. Dat voorstel is gestrand op de weerstand van lidstaten. Aangemoedigd door het Europees Parlement doet de Commissie nu een nieuw voorstel.

De kern ervan is dat de lidstaten grensoverschrijdende aanspreekpunten gaan opzetten. Daar kunnen burgers en andere belanghebbenden hun verzoeken indienen in verband met grensbelemmeringen. Hierna kan contact opgenomen worden met de bevoegde nationale autoriteiten.

Mooie impuls

Dat klinkt heel ‘soft’. Maar belangrijk: een grensbewoner met een vraag of een verzoek moet altijd een antwoord met uitleg krijgen. Als de lidstaten deze aanspreekpunten de nodige speelruimte gunnen, kan dit voorstel een mooie impuls geven aan grensoverschrijdende samenwerking van onderop. Bovendien versterkt dit de positie van grensregio’s in de lidstaten.

Kortom: een boeiend voorstel!

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.