Voormalig staatssecretaris van Infrastructuur Stientje van Veldhoven (D66) zag er geen been in: de dienstverlening van de NS was in orde. Waarom dan zo’n ingewikkelde aanbestedingsprocedure opstarten om te bepalen wie er op onze sporen mag rijden? Wat haar betrof, kon het pakket met 95 procent van de spoorrechten rechtstreeks naar de NS gaan.
Maar dat ziet de Europese Commissie niet zitten. Brussel wil de Europese sporen vanaf 2024 juist liberaliseren. Meer concurrentie zou goed zijn voor de markt. Dus moet iedereen de kans krijgen om een bod te doen op die spoorrechten. Gisteren publiceerde het ministerie van Infrastructuur een brief van Eurocommissaris voor Vervoer Adina Valena die gericht was aan de huidige infrastructuur-staatssecretaris Vivianne Heijnen. Daaruit blijkt dat deze twee al sinds mei 2020 kibbelen over de kwestie. Als een openbare aanbesteding niet tot de mogelijkheden behoort, wil de Eurocommissaris op zijn minst zien dat de regering een marktonderzoek doet voor ze de rechten aan de NS geeft. Maar ook daarin heeft de staatssecretaris geen zin.
Oorlogstaal
“Ik maak me zorgen omdat ik na verschillende brieven geen enkele vooruitgang zie. Het is voor mij nu duidelijk dat uw regering gewoon doorgaat met de plannen”, verklaart de Eurocommissaris in haar brief. Daarnaast schuwt ze geen dreigende taal: “Als uw keuzes ingaan tegen het Europees recht, kan dat zware juridische en financiële gevolgen hebben.” In de tussentijd liet de Europese Commissie aan Brusselse Nieuwe weten dat de discussie nog volop loopt. De Eurocommissaris heeft nog geen juridische stappen gezet.
Op het Nederlandse ministerie van Infrastructuur lijken ze zich ondanks alles weinig zorgen te maken. De staatssecretaris wil de spoorrechten snel toekennen, voordat de nieuwe Europese regels voor een liberalere spoormarkt in werking treden. Met name dat trucje roept frustratie op bij de Eurocommissaris.
Toch lijken de brieven van de Eurocommissaris niet helemaal aan dovemansoren te zijn gericht. Staatssecretaris Heijnen ziet in dat er meer marktwerking in de spoorwegbranche moet komen. Maar om dat te kunnen realiseren is “een transitie van jaren nodig om de huidige hoge kwaliteit van het spoorsysteem te behouden”. Zo’n transitie kan volgens Heijnen alleen “stap voor stap”.
