De EU wil haar CO₂-uitstoot in 2040 met 90 procent verminderen ten opzichte van 1990, als tussenstap naar volledige klimaatneutraliteit in 2050. Dit kan simpelweg door minder CO₂ uit te stoten, maar bijvoorbeeld ook door meer bomen te planten zodat CO₂ niet in de atmosfeer terechtkomt. Door te investeren in dit soort projecten kun je als land koolstofkredieten verdienen: een verhandelbaar certificaat die het recht geeft om een bepaalde hoeveelheid CO₂ uit te stoten.

Deze kredieten werden al gebruikt door Europese lidstaten en bedrijven voor hun individuele klimaatdoelen. Dit kon via artikel 6 van het Klimaatakkoord van Parijs, maar dat gold vooral als aanvulling, niet als onderdeel van de officiële EU-doelstellingen. 

Bosherstelprojecten in Brazilië

Hoekstra wil nu een stap verder gaan. De Eurocommissaris voor Klimaat onderzoekt de mogelijkheid om koolstofkredieten uit landen buiten Europa aan te schaffen om zo de Europese klimaatdoelen te behalen, bijvoorbeeld van bosherstelprojecten in Brazilië. Hierdoor zou de EU minder hoeven te doen aan haar uitstoot en toch de 90 procent reductie kunnen bereiken. Dit zou een flinke versoepeling zijn van het huidige beleid, waarbij vooralsnog alleen binnenlandse inspanningen meetellen voor de klimaatdoelstelling.

De Commissie ervaart namelijk veel weerstand tegen haar klimaatplannen en stelde eerder al de presentatie van de plannen voor 2040 uit. Hoekstra heeft aangegeven dit plan voor de zomer alsnog te willen presenteren.

Buitenlandse koolstofkredieten is niet de enige optie die onderzocht wordt. Zo wordt ook gekeken naar een lagere emissiedoelstelling dan de oorspronkelijk voorgestelde 90 procent reductie. Critici vrezen dat deze versoepelingen de geloofwaardigheid van het EU-klimaatbeleid kunnen ondermijnen. Hoekstra heeft tot nu toe echter altijd herhaald dat de 90 procent reductie nog steeds het startpunt is, maar dat hij wel openstaat voor ‘pragmatisme’.

Slechte ideeën 

Dit schaadt het imago van Europa als klimaatleider en ondermijnt ernstig het vertrouwen in de Europese Commissie, vindt Europarlementariër Mohammed Chahim (GroenLinks-PvdA): “Dat de publicatie van de klimaatdoelen voor 2040 is uitgesteld, is in strijd met de duidelijke toezegging van de Commissie aan het Parlement. Ik kan alleen maar speculeren dat Hoekstra dit doet om ruimte te creëren voor een aantal slechte ideeën in het ontwerp van het doel – zoals de opname van artikel 6-kredieten.’’ Met artikel 6 wordt verwezen naar bepalingen in het klimaatakkoord van Parijs.

“De wetenschap, en niet in de laatste plaats het eigen adviesorgaan van de EU, is glashelder geweest: 90 procent is eigenlijk al het minimale van wat Europa redelijkerwijs aan emissiereducties zou moeten bijdragen tegen 2040. Wij zijn dan ook fel tegen elke verdere afzwakking of vertraging,’’ vertelt de Europarlementariër.

Mag dat?

Over de juridische haalbaarheid van het plan van Hoekstra is ook nog volop discussie. Hoogleraar klimaatrecht Harro van Asselt stelt dat de klimaatneutraliteitsdoelstelling duidelijk is over uitstoot binnen de EU: “Het lijkt mij dat een doelstelling die gebruikmaakt van internationale kredieten in strijd is met de doelstelling van klimaatneutraliteit binnen de EU,” legt de hoogleraar aan de Universiteit van Cambridge uit.

Volgens hoogleraar internationaal en Europees milieurecht Jonathan Verschuuren mogen landen CO₂-reducties van andere landen juist wel overnemen. Dit is volgens Verschuuren mogelijk door artikel 6 van het Klimaatakkoord van Parijs, dat geïmplementeerd is in het Europese klimaatbeleid. “Eerder was de EU nog kritisch op dit artikel, maar nu de regels van artikel 6 zijn uitgewerkt, kan ik me voorstellen dat het goed mogelijk is dat de Europese Commissie deze mogelijkheden toch wil gaan gebruiken,” aldus de hoogleraar van Tilburg University.