Op welke manier heb jij geleerd over de Europese geschiedenis? Welke getuigenissen hoorde je over het kolonialisme en de Tweede Wereldoorlog? Welke feiten we niet voorgeschoteld kregen is ook van belang, toont Çankaya.
We kunnen het ons niet meer voorstellen, maar in het Nederlandse geheugen kwam pas jaren na de oorlog aandacht voor het Joodse lijden. En wie kent Anton de Kom? In hoeveel schoolboeken prijkt de naam van de Surinaamse antikoloniale schrijver, activist en verzetsheld?
Verbanden
Galmende geschiedenissen van Sinan Çankaya is een essay over de verhalen die we over onze geschiedenis vertellen en welk lijden we herdenken. Hij onderzoekt de verbanden tussen antisemitisme, islamofobie en de Tweede Wereldoorlog. Een broodnodige urgente aanvulling op hoe wij in Europa naar onze geschiedenislessen, en in het bijzonder de Holocaust kijken.
Laat je niet afschrikken door het woord essay. Het boek leest als een roman. Çankaya beschrijft hoe hij opgroeit in een gezin dat telkens een maandinkomen is verwijderd van de armoede. Als kind van de derde generatie migranten in Nederland moet hij het waarmaken. Er ligt een belofte: klim op, leer de taal, werk hard en je wordt gehoord. Integreer en doe mee. Over zijn klim op de sociale ladder als zoon van een Turks arbeidersgezin schreef hij het bekroonde boek Mijn ontelbare identiteiten. Hij slaagt bijzonder goed en verwerft als schrijver en antropoloog toegang tot de progressieve elite.
Maar het beloofde land bleek een luchtspiegeling, bedrog. Want wanneer hij iets over de genocide op de Palestijnen wil zeggen en schrijven, blijft het stil. Zijn boodschap zou te boos zijn volgens de uitgever. “Is dit beloofde land?”, vraagt hij zich af. “Is dit vrijheid? Wegkijken van een genocide?”
We geven er zo hoog over op in Europa. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen begint er constant over in haar speeches. De Oekraïners vechten voor “onze vrijheid en onze waarden; democratie en de rechtsstaat, vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om je eigen lot te bepalen”, aldus Von der Leyen.
Diezelfde Von der Leyen schudt de hand met premier Netanyahu een week na de aanval van Hamas, ziet Çankaya. Von der Leyen spreekt van de meest gruwelijke aanval op Joden sinds de Holocaust. Israël heeft het recht om zichzelf te verdedigen, vindt ze. “En ik weet dat hoe Israël reageert zal laten zien dat het een democratie is.
Europa blijft stil
Nu blijkt dat het allang niet meer om een vergeldingsactie gaat, blijft het stil in Europa. Wetenschappers spreken over een genocide en journalisten worden vermoord. De Europese landen probeerden voor de zomer tot een compromis te komen over sancties, maar falen grandioos. Het enige wat ze hebben bereikt is een akkoord met Israël over het toelaten van noodhulp, maar dat loopt ook totaal in soep.
Vergis je niet, het boek beschrijft niet de situaties in Gaza, maar het toont hoe we ermee omgaan en wie er over mag praten. Wie mag vergelijkingen maken met de Holocaust zoals Von der Leyen doet en wie niet? De schrijver legt verrassende verbanden die je niet of te weinig hoort in de mainstream media.
Het was interessant geweest als we dit boek eerder dan de verschijning in april van dit jaar konden lezen. Hoe langer de wreedheden in Gaza duren hoe lastiger het is om je eigen houding in het geheel te bevragen. Waar lag voor jou de rode lijn? Als je dit boek een paar maanden na de aanslag van Hamas op 7 oktober had gelezen, had je dan gedacht ho ho rustig aan met je genocide waarschuwingen?
Dus lees dit boek zo snel mogelijk! Loop met hem mee en spits je oren voor de galmende lessen uit het verleden. Het boek leest vlot. Er komen mooie liefdevolle passages over zijn dochter en familie voorbij. Voor je het weet, heb je het uit en kun je alsnog je mening vormen.