De schulden van de Europese Unie lopen in rap tempo op. Dan heb ik het nog niet over de plannen om geld te lenen voor het nieuwe defensieplan (ReArm Europe) van ongeveer 800 miljard (daar ga ik het zo over hebben). Nee, het gaat over de schulden die de EU nu al gezamenlijk heeft: In 2023 bedroeg de schuld 458,5 miljard euro, terwijl het jaar ervoor de schuld nog maar 236,7 miljard euro bedroeg. Een verdubbeling dus. In 2019 bedroeg de schuld slechts 90 miljard euro.
Dat komt vooral door geld dat de EU heeft geleend voor het zogenoemde Europese Herstel- en Veerkrachtfonds; ofwel het coronaherstelfonds. Uit dit fonds kunnen de EU-lidstaten subsidies krijgen om investeringen te doen om de economische klap van de pandemie te boven te komen.
Europa leent dus al?
Ja en dat was eigenlijk niet de bedoeling. In het verdrag staat dat de begroting in evenwicht moet zijn. Maar nu er her en der geleend is, staan de financiën onder druk, waarschuwt de Europese Rekenkamer. Volgens het Nederlandse lid van die Rekenkamer Stef Blok zijn er grote risico’s. De lidstaten hebben namelijk wel afgesproken dat ze samen geld gingen lenen (voor dat coronaherstelfonds) maar de afspraken over de aflossing hebben ze voor zich uitgeschoven.
“De Europese leningen zijn één grote open einde regeling.”
Stef Blok, het Nederlandse lid van de Europese Rekenkamer
Er is wel afgesproken dat de Europese Commissie met voorstellen komt voor eigen middelen, maar daar zijn de landen het niet over eens. “Uiteindelijk moet het gedekt worden uit de EU-begroting”, zegt Blok. En die begroting wordt opgebracht door de lidstaten, zodat de rekening daar terecht kan komen, zo waarschuwen ze bij de Europese Rekenkamer. Kijk hier naar de uitleg van Stef Blok tijdens het eerste Brusselse Nieuwe LIVE-debat dat we in Nieuwspoort met hem hadden van de week (vanaf 40 minuten en daarna ook nog op vragen uit het publiek).
Open geest
En dan het Nederlandse debat over de eurobonds, oftewel de financiering van de defensieplannen in Europa. Voorlopig is er nog geen sprake van enorme opwinding in Brussel over de politieke discussie in Nederland. Diplomaten wijzen er fijntjes op dat er meer landen met problemen zijn. Hongarije wordt altijd genoemd, maar nu heeft Portugal ook een regeringscrisis (er komen nieuwe verkiezingen) en zolang er niks wijzigt in het beleid van ons land, lijkt het alsof de schouders worden opgehaald in Europa.
Of die analyse klopt, zullen we komende week zien. Eerst een debat in de Tweede Kamer daarna op donderdag een nieuwe Europese Top. Daar gaat het over de schulden (zie hierboven) en hoe die af te betalen. Wat de mogelijkheden zijn om aan nieuw geld te komen en welke kant de EU op wil. Voorzitter Costa wil dat de leiders met creatieve ideeën komen. “Ik wil een debat met een open geest”, zo staat in zijn uitnodigingsbrief aan de regeringsleiders.
