De terugkeer van Trump in het Witte Huis onderstreept de urgentie voor Europa om te investeren in de eigen veiligheid. Het lastige is dat EU-lidstaten – bijvoorbeeld vanwege uiteenlopende geografische ligging en historische ervaringen – bedreigingen van hun veiligheid verschillend ervaren en prioriteren. De uitdaging is, zoals de voormalige president van Finland Niinistö het in rapport Safer Together formuleerde, om bij de gemeenschappelijke inzet voor veiligheid beduidend verder te reiken dan de grootste gemene deler van de lidstaten.
Maar hoe pak je dat aan?
Duitsland en Frankrijk zijn beide momenteel politiek niet in staat om in de EU op een geloofwaardige manier het voortouw te nemen. En huidig EU-voorzitter Hongarije excelleert in excentrieke escapades. Dat voorzitterschap mag Polen begin 2025 overnemen. Wie weet kan de Weimar-driehoek – die het land samen met Duitsland en Frankrijk vormt – dan nuttige stappen zetten. Een cruciale kwestie is voortzetting van de hulp aan Oekraïne. Tussen begin 2022 en augustus dit jaar heeft het land ruim 200 miljard euro aan hulp ontvangen.
De Ukraine Support Tracker van de Universiteit Kiel houdt de bijdragen nauwkeurig bij. Europa (118 miljard euro) heeft meer verstrekt dan de Verenigde Staten (85 miljard euro). Maar Europa deed dit meer in de vorm van leningen, die ooit moeten worden terugbetaald. De VS doen vooral schenkingen. Ongeveer de helft van de hulp is militair. De andere helft is voor economische stabilisatie en herstel. Verder is er nog wat humanitaire hulp aan getroffenen ter plekke. In deze statistiek is de opvang van Oekraïners in diverse EU-landen niet meegenomen. Met de militaire hulp heeft het Oekraïense leger het terreinverlies tot 18 procent van het grondgebied van Oekraïne weten te beperken. En dankzij de financiële hulp is de economie ‘maar’ met een kwart (!) gekrompen.
Trump wil de hulp aan Oekraïne stopzetten. En de Duitse regering wil de hulp, om budgettaire redenen, halveren. De onderzoekers van de Universiteit Kiel hebben de gevolgen voor 2025 in beeld gebracht.
Alle redenen
Bij ongewijzigd beleid zou Oekraïne komend jaar uit de VS (oranje) en de EU (blauw) samen zo’n 100 miljard euro ontvangen. Als Trump de hulpkraan dichtdraait en de rest van Europa het voorbeeld van Duitsland zou volgen, blijft er nog 55 miljard euro van over. De grafiek laat zien dat leningen op basis van bevroren Russische tegoeden en mogelijke nieuwe bijdragen via de NAVO komend jaar respijt kunnen brengen. Maar als de steun uit de VS in 2026 echt helemaal zou opdrogen, is er alle reden om het EU-budget meer in stelling te brengen.
