De temperatuur loopt langzaam op bij de energiediscussie. De vakministers komen er niet uit. De grote bazen moeten het eind van deze week oplossen, tijdens een speciale top in Praag.
Er zijn in feite twee problemen:
- Een groot aantal lidstaten wil dat er ingegrepen wordt op de gasmarkt. Een vaste prijs voor gas; ook wel prijsplafond genoemd.
- Er is ergernis over landen, zoals Duitsland, die in staat zijn om gigantische steunpakketten te maken, terwijl landen met minder financiële buffers hun hoop op Europa hebben gevestigd.
De inkt van de mededeling dat Duitsland 200 miljard euro gaat uittrekken om met name gezinnen te steunen was nog niet droog, of de Italiaanse premier Draghi brieste al dat geen enkele lidstaat het alleen kan. “We hebben juist nu solidariteit nodig.”
Italië ziet het als een pesterij van Duitsland en Nederland; De landen met diepe zakken en nooit te beroerd om het land de les te lezen, hebben het helemaal verbruid bij zowel de huidige als de nieuwe regering. In diplomatieke kringen wordt al voorzichtig gesproken over het stopzetten van de gasleveringen aan Duitsland als het zo doorgaat. Veel gas voor de bondsrepubliek komt, sinds de Russische pijpleidingen niet meer werken, via Italië richting onze oosterburen.
Ook de Europese Commissie moet het in deze discussie ontgelden, want de kritiek is dat Brussel niet met de juiste voorstellen komt. Bovendien reageert voorzitter Von der Leyen niet op noodkreten uit de lidstaten. Zo schreven vijftien lidstaten (waaronder Italië, België, Spanje) een brief met het verzoek om een voorstel te maken voor een prijsplafond. Maar het antwoord van de Europese Commissie bestond vooral uit praktische bezwaren.
Wat vreest de Europese Commissie?
Bij een prijsplafond moet de Europese Commissie gas gaan kopen voor alle lidstaten. Immers als je zegt voortaan betalen we niet meer dan dit bedrag, sta je sterker als je het met 27 landen doet. Dat betekent wel macht overhevelen naar Brussel. Maar ook een extra probleem, want hoe ga je dat dan vervolgens verdelen. Welk land krijgt gas? En wat zijn de criteria daarvoor? Bovendien heeft de Europese Commissie helemaal niet de capaciteit om zich als een grote gashandelaar te gedragen. Je schakelt de gasmarkt, waar duizenden partijen actief zijn, helemaal uit.
En dan is het nog de vraag of het gaat werken. Je kan wel zeggen dat je niet meer betaalt, maar buiten de grenzen van de Europese Unie gelden nog steeds de wetten van de markt. Anders gezegd als China, India of welk land dan ook bereid is net iets meer te betalen dan varen de schepen met gas Europa gewoon voorbij en meren ze af in het land van de hoogste bieder. Met als gevolg alsnog schaarste aan gas; en in een doemscenario zelfs rantsoenering.
Wat nu?
Alle hoop is gevestigd op de leiders volgens het aloude principe ”onder druk wordt alles vloeibaar”. Want druk is er. Niet alleen de Italianen roeren zich. Ook bijvoorbeeld Slowakije luidt de noodklok. Premier Heger zei deze week dat de energiecrisis de economie in zijn land kapot maakt.
Formeel heeft de Europese Commissie de opdracht gekregen om met een plan te komen. Dat leidt tot licht gemopper in kringen van de Commissie, want elke keer als de politiek er niet uitkomt moeten de ambtenaren het oplossen. Maar de Commissie krijgt steun van een speciale werkgroep.
De ministers van Nederland, Italië, Duitsland, België, Frankrijk, Polen, Griekenland en Spanje gaan helpen. Het is de bedoeling dat de Europese Commissie dinsdag of woensdag met een plan komt. Daarna is het woord aan de regeringsleiders in Praag komende vrijdag.
Dit is een verhaal uit de nieuwsbrief Brussels Peil van deze week. De hele nieuwsbrief is hier te lezen. En om ons te steunen kunt u hier ook vriend worden van de nieuwsbrief.
