Een enkel armgebaar van de Deense Eurocommissaris Vestager naar de andere vrouwen uit de Europese Commissie was deze week voldoende. Ze kwamen, alsof het afgesproken was net voor het begin van de jaarlijkse Europese Troonrede (de State of the Union) naar voren. De een met een geel vest, de ander met een blauwe jurk maar allemaal in een combinatie die de Oekraïense vlag symboliseerde.

De first lady van Oekraïne Olena Zelenska (gekleed in het wit) zat toen al naast de voorzitter van het Parlement om naar de toespraak van Ursula von der Leyen te luisteren. De inmiddels traditionele opening van het nieuwe Europese politieke seizoen kreeg daardoor voor het eerst cachet en urgentie, want de vorige edities; met name die waar Barosso en Juncker het woord voerden hadden veel weg een opsomming van goede daden.

Wat doet Von der Leyen anders?

Het zijn om te beginnen de onderwerpen. Eerst was er de Covid-crisis, waar de voormalige arts daadkrachtig optrad door met de grote bedrijven afspraken te maken over de aankoop van vaccins. Die daadkracht heeft ook een keerzijde, want deze week kwam er een uiterst kritisch rapport van de Europese Rekenkamer over het feit dat ze haar sms-berichten, waarin meer details over die afspraken staan, heeft gewist, zodat het Europees Parlement niet kan controleren hoe een en ander is verlopen. Het Parlement wil vooral antwoord op de vraag waarom de Europese Unie meer voor de vaccins moest betalen dan het Verenigd Koninkrijk.

En ze reageerde na de Russische inval in Oekraïne opnieuw direct met sanctiepakketten. Maar ook daar liep ze soms te hard. Zo werd de eenheid die de Europese Unie aanvankelijk aan de dag legde bij het zesde sanctiepakket ernstig op de proef gesteld. Von der Leyen wilde ook een boycot van Russische olie instellen, maar dat was een brug te ver voor de Hongaarse premier Viktor Orban, waardoor het Europese eenheidsfront dreigde te breken.

Is er veel kritiek?

Ja en nee. Ze wordt geprezen voor haar daadkrachtige optreden en ook haar duidelijke State of the Union, maar daar zit ook de kritiek. Ze gaat vaak haar eigen gang. Andere Eurocommissarissen klagen dat ze weinig toegang hebben tot de dertiende (de verdieping waar Von der Leyen werkt en woont). Ze komt vaak met verklaringen in de vorm van filmpjes als andere Eurocommissarissen een paar uur later over hetzelfde onderwerp al een persconferentie gepland hebben. En ze doet uitspraken die niet worden gesteund door de hele Europese Commissie, waarbij ze soms, zoals in het geval van Polen, moet terugkomen op eerdere opvattingen (in dit geval over de rechtsstaat). Von der Leyen vond aanvankelijk dat Polen voldeed aan de voorwaarden om steun uit het coronaherstelfonds te krijgen, maar moest buigen voor de kritiek van Frans Timmermans en Vera Jourova (die er over gaat).

En dan is er nog de Green Deal. Al bij de presentatie ging het mis. Tot ongenoegen van de sociaaldemocraten trok ze alle publiciteit naar zich toe en claimde Von der Leyen dat het een christendemocratisch plan was. Aan de andere kant krijgt ze kritiek dat het allemaal te snel gaat en te groen is; vooral van Duitse Europarlementariërs. Daar staat weer tegenover dat anderen weer vinden dat ze te Duits is en haar orders uit Berlijn krijgt.

Dit is een verhaal uit de wekelijkse nieuwsbrief Brussels Peil. Lees de hele nieuwsbrief hier.