“Mensen zitten daar al vijf maanden opgesloten tussen de hekken en weten totaal niet wat er gaat gebeuren. Ze wisten niet eens of ze wel een asielverzoek hadden ingediend”, vertelt Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks) na haar bezoek aan de grenzen van Polen en Litouwen.
Samen met PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten beleefde ze twee intensieve dagen. Ze trokken naar deze twee landen om met eigen ogen de vluchtelingensituatie te zien. Strik en Reuten bezochten de landen naar aanleiding van berichten over migranten en asielzoekers die aan de grens met harde hand worden teruggeduwd naar Wit-Rusland. Door deze situatie aan de grens met Wit-Rusland zijn inmiddels minstens zeven mensen omgekomen.
Tijdens hun bezoek gingen ze in gesprek met de directeur van Frontex en verschillende NGO’s en internationale vluchtelingenorganisaties. “Het was geen officieel werkbezoek, maar in situaties als deze kun je niet afwachten. We moeten nu actie ondernemen, want die mensen daar staan met hun rug tegen de muur”, zegt Thijs Reuten.
Gedetineerd
De PvdA-Europarlementariër vindt dat de Europese Unie nu actie moet ondernemen. “Je houdt je hart vast voor de winter die komen gaat. Het is daar nu nog maar twee graden, maar het kan daar ook 15 graden vriezen.” De asielaanvragen moeten zo snel mogelijk worden behandeld, vindt hij. “We hebben gezien hoe die mensen daar gedetineerd zitten in een container, ze hebben geen uitzicht op duidelijkheid. Het kan ook zijn dat ze uiteindelijk terug moeten, maar nu hebben ze geen idee.”
Volgens Reuten worden we uiteindelijk gestraft als we niet handelen. “Sinds de migratiecrisis in 2015 hebben we veel tijd verspild. We zeiden toen ‘we moeten dit anders doen en eerder reageren’, maar dat doen we nog steeds niet. Het resultaat zien we nog steeds in Moria, de morele schandvlek van ons falende beleid.”
Verschil tussen Polen en Litouwen
“Wat we in Litouwen zagen was zorgelijk, maar wat we niet mochten zien is misschien nog verontrustender”, zegt Reuten terugkijkend op de reis. Bij de grens van Litouwen mochten ze komen kijken, maar de toegang tot de Poolse grens met Wit-Rusland werd hen verboden door de Poolse regering. Juist dat baart hun zorgen. “We weten niet wat de situatie is van de mensen daar. Eerder maakte de Poolse regering er wettelijk push-backs mogelijk. Ook is er geen humanitaire hulp voor de mensen daar.”
Veel vluchtelingen zouden bij de Poolse grens met Wit-Rusland terecht komen omdat de Wit-Russische president Loekasjenko migranten naar de Europese Unie niet meer tegenhoudt. De Poolse regering zou volgens Reuten gebruik maken van de situatie met de vluchtelingen als propaganda. “Ze willen de mensen angst aanjagen.”
Ook Loekasjenko zou politiek garen spinnen bij deze situatie. “Hij zorgt voor verdeeldheid tussen de lidstaten van de Europese Unie. Daarnaast kan hij hierdoor stellen dat we een loopje nemen met onze eigen grondrechten als we mensen niet humanitair behandelen.”, aldus Reuten.
Wat nu?
Strik en Reuten concluderen na hun reis dat er allereerst humanitaire hulp moeten komen. Ook moet de Europese Commissie een juridische analyse maken: Mag het wat daar aan onze Europese grenzen gebeurt? “Als dat niet zo is, kunnen we stappen ondernemen en voorkomen dat andere ook op deze manier met vluchtelingen omgaan. Als we ons hier niet over uitspreken, kun je andere landen inspireren om dit ook te doen”, aldus Reuten. “Daarnaast moeten we als Europese landen solidariteit tonen met mede-lidstaten als Litouwen en hen nu helpen met het vluchtelingenprobleem.”
