De Dagvangst – 9 oktober – voorbeeld

Goedemorgen! De noodkreet van de piepende en krakende auto-industrie: “Geef ons nieuwe soepele regels!” Er moeten meer vrouwen op leidinggevende posities in het Europees Parlement komen. En ook meer gebouwen moeten vernoemd worden naar vrouwen. Deze ochtend ook een discussie over immuniteit, is dat niet aan de rechter en moet het Europees Parlement zich daar wel mee bemoeien? Oh ja en de vlees nog veggie discussie, oftewel hoe heet de burger zonder vlees voortaan?

Mijn naam is Bert van Slooten en samen met Sander van Vliet en Yves Lacroix in Straatsburg maak ik je wakker met geld dat niet goed wordt gebruikt. 

Fraude
Dat is ook niet het woord, veelal zijn het menselijke fouten, soms bewust, soms onbewust. Feit is dat de Europese Rekenkamer niet echt te spreken is over de EU-uitgaven van 2024. De financiële waakhond controleert jaarlijks of die uitgaven voldoen aan de eigen regels, en oordeelde dat verstrekte subsidies niet altijd worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn. Zo had een mkb’er EU-geld gebruikt voor de bouw van een huis met zwembad in Griekenland, terwijl dat nooit voor vastgoed mag worden gebruikt. De mkb’er woonde er ook zelf.

Volgens Stef Blok (op de foto), lid van de Rekenkamer, was het “zeker geen rijtjeshuis”. Hoewel Blok niet kon zeggen of hier sprake is van fraude, moet de verstrekte lening wel worden terugbetaald aan de Unie. Gevallen waarin wel fraude wordt vermoed – dit jaar negentien keer – blijken een uitzondering. Vaker gaat het mis door menselijke fouten, meestal in combinatie met complexe regelgeving. Blok: “De hoge foutenpercentages illustreren dat de voorwaarden voor subsidies vaak te ingewikkeld zijn.”  Hij pleit dan ook voor versimpeling van de regels. Op dit moment wordt namelijk 3,6 procent van het EU-budget verkeerd besteed, een veel hoger getal dan het streefgetal van 2 procent. De Rekenkamer moest dan ook ‘afkeurend’ oordelen over het EU-budget, wat sinds de oprichting van het instituut in 1977 altijd het geval is geweest. 

Vega is geen vlees
En dus mag een vegaburger geen burger meer heten. Als het aan het Europees Parlement ligt, worden woorden als ‘burger’, ‘worst’ en ‘steak’ voortaan verboden, tenzij het van echt vlees is gemaakt. Een meerderheid stemde gisteren in met een voorstel van de Franse christendemocraat Céline Imart, die vindt dat de huidige namen voor verwarring zorgen bij consumenten.  Het hield de gemoederen bezig. Alle woorden kwamen voorbij: mag Boer’Burger’Beweging dan nog wel? Of: huisjesmelkers, vroegen mensen zich hardop af.

Onder meer BBB en SGP stemden in met het voorstel. Jessika van Leeuwen (BBB) vindt het logisch dat het voor de consument direct duidelijk is of een product dierlijke eiwitten bevat. “Vleesvervangers hebben vaak andere eigenschappen”, vulde SGP’er Bert-Jan Ruissen aan. 

Opmerkelijk is de ommezwaai van het CDA. In het verleden was die partij voorstander van een verbod. Annie Schreijer-Pierik was een van de grootste voorstanders van het beschermen van vleesproducten. Maar de huidige CDA-fractie vindt het een vorm van betutteling. Volgens Ingeborg ter Laak is de markt voor vleesvervangende producten en de informatievoorziening rond deze producten de afgelopen jaren steeds verder ontwikkeld. “Wij vertrouwen op de consument om zelf keuzes te maken in de supermarkt en zien daarom geen probleem dat vraagt om nog meer Europese regels.”

Ook de PVV vindt het overbodige regelgeving en onthield zich van stemming. 

Anna Strolenberg (Volt) nam helemaal geen blad voor de mond en omschreef het voorstel als “compleet onzinnig”. Volgens haar zouden boeren die inzetten op plantaardige eiwitten juist ondersteund moeten worden, niet beperkt worden door strikte naamgeving. “Mijn vegaburger moet straks een plantaardige schijf gaan heten”, zei ze in het debat. 

Het voorstel is nog geen wet. De EU-lidstaten moeten ook nog instemmen. Pas als alle EU-instellingen het eens zijn, kan het verbod op ‘vlezige’ namen in werking treden. 

Deur op een kier
De Europese auto-industrie piept en kraakt. Waar ze ooit de wereldmarkt domineerde, wordt ze nu ingehaald door China – geholpen door royale staatssteun. En terwijl daar de fabrieken op volle toeren draaien, worstelt Europa met dure elektrische auto’s en een tekort aan laadpalen.

In Brussel klinkt daarom steeds luider de roep om het verkoopverbod op nieuwe benzine- en dieselauto’s in 2035 te herzien. De christendemocraten (EVP) willen ruimte houden voor hybrides en zogenoemde synthetische brandstoffen, oftewel: benzine, gefabriceerd in een chemisch kunstmatig proces. En ook de Europese Commissie lijkt de deur daarvoor op een kier te zetten. “We verwachten een kerstcadeau van de Commissie”, zei de EVP tijdens het debat in Straatsburg.

Eurocommissaris Wopke Hoekstra reageerde op de kritiek en gaf toe dat de Europese auto-industrie in zwaar weer zit. Daarom heeft het “de volle aandacht” nodig. Hij zegt dat de Commissie in gesprek is met de sector om te praten over een werkbare oplossing. Maar volgens hem is het verkoopverbod in 2035 nog steeds logisch, omdat het duidelijkheid schept voor de industrie en de investeerders. Wel zet hij de deur op een kier voor andere technologieën, zo zei hij in het debat. “We zijn pragmatisch op het ‘hoe’, maar we blijven op koers voor het ‘waarom’ en het ‘wat’”.

PvdA’er Mohammed Chahim reageerde fel: “Het is sabotage om nu weer over synthetische brandstoffen en hybrideauto’s te beginnen.” Gerben-Jan Gerbrandy (D66) vult hem aan: “De vraag is hoe we voorkomen dat China onze markt overneemt – niet of we blijven twijfelen aan elektrisch.” 

Meer vrouwen
Het Bureau van het Europees Parlement, zeg maar het dageljks bestuur, heeft quota vastgesteld voor een betere genderbalans. Voortaan moet 50 procent van alle afdelingshoofden, directeuren en directeuren-generaal vrouw zijn. Dat betekent dat er vooral meer vrouwelijke directeuren-generaal bij moeten komen. 

Verder moeten er meer gebouwen naar vrouwen worden genoemd. Het is een Europese gewoonte om mensen (meestal mannen dus) die een rol hebben gespeeld bij de Europese integratie een eigen gebouw (qua naam dan) te geven. Dus naast Simone Veil (de eerste vrouwelijke voorzitter van het Europees Parlement) krijg je dan een Ursula von der Leyen vleugel of een Roberta Metsola gebouw.

Schadevergoeding
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat Rusland de weduwe van cameraman Stan Storimans een schadevergoeding moet betalen. Rusland is daarbij nalatig geweest in het onderzoek naar zijn dood. Volgens het Hof is er sprake van een schending van artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, omdat nooit een serieus onderzoek werd ingesteld. Storimans, werkzaam voor RTL Nieuws, kwam in 2008 samen met elf Georgische burgers om het leven bij een bombardement van het Russische leger op de stad Gori. De aanval werd uitgevoerd met een Russische Iskander-raket. Rusland ontkent tot op heden betrokkenheid. Hoewel Rusland sinds de inval in Oekraïne geen lid meer is van het mensenrechtenverdrag, dateert deze zaak van vóór die tijd. Rusland was toen nog verplicht verantwoording af te leggen voor het Hof.

De rechters doen géén uitspraak over de schuldvraag voor de aanval. Over dat aspect loopt nog een andere zaak bij het Nederlandse Openbaar Ministerie. Het Hof kent een smartengeld van 10.000 euro toe aan de weduwe en kinderen van Storimans. Advocaat Grigor Avetisyan noemt het een symbolische vergoeding, maar wel een belangrijke erkenning van Ruslands nalatigheid.

Standpunt
Dan de Europese anti-ontbossingswet: de wet die bedrijven verplicht om aan te tonen dat er bij de productie van onder meer palmolie, koffie, rundvlees en papier geen sprake is van ontbossing. Zoals bekend wil de Europese Commissie de wet uitstellen wegens IT-problemen. Dat nieuws landt ook bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.  Nederland was altijd voor de invoering van de wet. Het ministerie liet eerder aan Brusselse Nieuwe al weten dat de betrokken organisaties “aanzienlijke investeringen” hebben gedaan om aan de wet te voldoen.

Maar dat harde standpunt klinkt een aantal dagen later wat wateriger. Nederland kan nu niet aangeven of ze tegen uitstel is van de wet. Als het voorstel van de Commissie officieel binnen is, dan neemt het kabinet opnieuw een standpunt in over de kwestie, zo is de lezing die we nu te horen krijgen. Uitstel wordt in ieder geval steeds concreter in Europa. Formeel moet de Europese Commissie nog een besluit nemen, maar er wordt her en der al gehint op uitstel. En dat ligt politiek gevoelig. Het Europees Parlement wil het uitstel namelijk gebruiken om de wet met behulp van amendementen af te zwakken.  

Rechter of politiek?
Ging het Europees Parlement op de stoel van de rechter zitten of beschermde het juist een verkozen politica tegen een oneerlijk proces? De meningen waren behoorlijk verdeeld toen het Parlement stemde over de vraag of de Italiaanse Europarlementariër Ilaria Salis (de Linksen) haar immuniteit mocht behouden of niet. Met 306 stemmen voor het behoud van immuniteit en 305 stemmen tegen het behoud van immuniteit werd het een van de krapste stemmingen ooit.

Salis wordt ervan verdacht een radicaal-rechtse activist te hebben aangevallen. Op de Hongaarse staatstelevisie ging nog een video rond waarin ze samen met anderen een persoon zou aanvallen. Salis ontkent de aantijgingen. Ze zat rond de Europese verkiezingen nog in in voorarrest in de gevangenis, maar kwam, nadat ze een zetel in het Europees Parlement won, vrij. Europarlementariërs genieten immers immuniteit voor vervolging.

Toch willen de Hongaarse autoriteiten Salis voor de rechter hebben en dus dienden ze, zoals vaker gebeurt, een verzoek in om de immuniteit op te heffen. Zonder succes dus.

PVV-Europarlementariër Sebastian Kruis keek geschokt toe toen fractiegenoten en andere Europarlementariërs Salis feliciteerden toen bleek dat ze haar immuniteit behield. “Als je hier om klapt”, zegt Kruis. “Dan steun je politiek geweld.” Het draait immers om een geweldsdelict, legt Kruis uit. Van een politiek proces is geen sprake, vindt hij.

Toch steunt een groot deel van het Parlement Salis. Ze zou opgepakt zijn tijdens een demonstratie tegen neonazi’s; vervolgens onder erbarmelijke omstandigheden ruim vijftien maanden hebben vastgezeten. Formeel was ze in afwachting van haar proces, maar haar medestanders zeggen dat ze al schuldig was bevonden door de Hongaarse regering en media.  Blijft de vraag speelt het Europees Parlement niet zelf voor rechter speelt en valt dit onder de regels van goed bestuur? 
Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks-PvdA) vindt van wel. Het in stand houden van Salis immuniteit was “de enige rechtvaardige keuze die het Europees Parlement kon maken.” Het rechtssysteem is in handen van de partij van Hongaarse premier Viktor Orbán, stelt ze. Salis kon dus geen eerlijk proces verwachten, is de conclusie.

Voor Kruis is dat geen goede reden om voor eigen rechter te spelen. Ook Salis voorstel om in Italië vervolgd te worden in plaats van Hongarije vind hij niks. “Als ik in Breda een snelheidsovertreding bega, zeg ik toch ook niet: doe mij maar de Belgische boete?”

Europa-debat

Iedereen praat over koopkracht, hypotheekrenteaftrek en statushouders, maar het belangrijkste debat van deze verkiezingen moet nog plaatsvinden: het debat over Europa. Want of het nu om klimaat, migratie of defensie gaat, de echte spelregels worden steeds vaker in Brussel gemaakt. 

Dus zet 14 oktober in je agenda of je nu in Brussel of Den Haag bent. We pakken uit!

In Brussel is op 14 oktober alweer de zevende editie van Hard Talk Europe. Samen met Tijn Sadée ga ik in debat met Jessika van Leeuwen (BBB), Tineke Strik (GroenLinks-PvdA) en Joop Hazenberg (schrijver en denker) en wellicht schuift er ook nog een oud-campagneleider aan. Aanmelden kan hier, het is gratis. 

En er is later op de avond het Europa-verkiezingsdebat van Brusselse Nieuwe in Nieuwspoort. En dat debat is ook in Brussel te zien, via de livestream kijken we mee! Huidige en aanstormende Europawoordvoeders als Tom van der Lee (GroenLinks-PvdA), Thom van Campen (VVD), Fatimazhra Belhirch (D66), Derk Boswijk (CDA), Gerrie Elfrink (SP) en Laurens Dassen (Volt) kruisen de degens onder leiding van de Brusselse Nieuwe redactie. Wat zijn de prioriteiten? Gaat het ook straks over Europa, of zijn de nationale problemen belangrijker? In het debat spreken de deelnemers over migratie, defensie en klimaat. Om alvast een voorproefje weg te geven: hieronder een overzicht van de standpunten op migratie.

Elke ochtend van maandag t/m donderdag om 7.00 uur De Dagvangst in je mailbox met exclusieve laatste nieuwtjes? Abonneren kan hier