Binnen twee weken hebben meer dan 10 duizend mensen de enquête van de Tweede Kamer ingevuld met vragen over de Europese Unie. Dat meldt een woordvoerder van het parlement in Den Haag. De parlementariërs willen de resultaten van de online burgerondervraging gebruiken als input voor de Conferentie over de toekomst van Europa die eind maart en halverwege april plaatsvindt. 

Onderdeel van de conferentie die de Europese Unie organiseert zijn zogenaamde burgerfora. Daarbij brengen de Europese Commissie, de Raad en het Parlement vele honderden burgers uit alle landen van de Europese Unie samen om te discussiëren over wat mensen in de komende jaren van de Europese samenwerking verwachten. De Tweede Kamer wil met de eigen ondervraging extra informatie hebben over hoe Nederlandse burgers over Europa denken. Meedoen kan nog tot 14 maart.

Verhofstadt voor een dichte deur

De Vlaamse politicus Guy Verhofstadt is een van de voorzitters van de Europese conferentie. Vorige week bracht hij een bezoek aan de commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer om de Haagse politiek warm te maken voor die conferentie. Verhofstadt zei daar over de Europese burgerfora: “Dat is een nieuw initiatief dat we nog nooit genomen hebben in de Europese Unie: het organiseren van vier transnationale, pan-Europese burgerpanels. Die zijn bij drie gelegenheden samengekomen gedurende in totaal negen dagen en formuleren een aantal aanbevelingen over de toekomst van de Europese Unie”.

De vergadering met Verhofstadt begon trouwens 20 minuten te laat begon, omdat Verhofstadt bij het oude Binnenhof voor de deur stond, niet wetende dat de Tweede Kamer vanwege de renovatie van de middeleeuwse regeringsgebouwen in Den Haag tijdelijk een ander onderkomen heeft. Verhofstadt: “Toen ik daar aankwam, zei men: nee, het is in een ander gebouw. Het was in elk geval een stevige middagwandeling”.

Brainstormen met het volk

In feite is de conferentie over de toekomst van Europa één grote brainstormsessie die een jaar duurt en een lijst voorstellen oplevert die de Europese Unie moeten versterken. Verhofstadt zei het zo: “Omdat wij in de crises die wij meemaken, zoals de financiële crisis in het verleden, de migratiecrisis daarna en de geopolitieke crisis die we vandaag beleven, telkens vaststellen dat de Europese Unie altijd te laat en te zwak reageert op de uitdagingen”. 

De belofte van de Brusselse politiek is dat de uitkomsten van de conferentie over een nieuw Europa, inclusief de ideeën van de burgers, serieus genomen worden bij de voorstellen die de Europese Commissie gaat doen om de Unie te verbeteren.

Zoals vaker bij Tweede-Kamerdebatten van de commissie Europese Zaken was ook bij de ontmoeting met gast uit Vlaanderen de zaal bijna leeg. Onder de vijf Kamerleden die er wel waren (Amhaouch van het CDA, Ellemeet van Groenlinks, Eppink van JA21, Van der Plas van BBB en de onafhankelijke Pieter Omtzigt) klonk voorzichtig optimisme over de manier waarop Europa de burgers wil betrekken bij de politiek. 

Optimisme en scepsis in de Kamer

Zo noemde Corinne Ellemeet de burgerfora een ‘prachtig initiatief’, maar sprak ze ook de vrees uit dat de voorstellen van de burgers zouden kunnen worden ‘doodgeknuffeld’. Als er met de suggesties van burgers feitelijk niets gedaan wordt, ligt ontgoocheling op de loer, denkt ze.

Pieter Omtzigt zegt te aarzelen over deze vorm van burgerparticipatie. Neem het voorbeeld van het de toekomst van de euro en de vraag welk monetair beleid goed is voor de Europese Unie: is dat niet te ingewikkelde kost voor normale burgers? “Daarmee bedoel ik dat je mij, met mijn economische en statistische achtergrond, net zo goed niet moet vragen om een brug te ontwerpen. Ik zou u niet aanraden om eroverheen te rijden, want ik ben geen ingenieur”, aldus Omtzigt.

Politiek moet leren loslaten

De enigszins afhoudende houding van de Nederlandse volksvertegenwoordigers verbaast Verhofstadt niets, zegt hij na afloop in een reactie. Hij is niet anders gewend: “Elke verkozene heeft schrik. Zo van: ja, maar gaat dit mij vervangen? Het ergste is dat nog bij de Europese parlementsleden zelf!”

Het is een scepsis die vanzelf verdwijnt, volgens Verhofstadt, als de politici zien waar de burgerfora uiteindelijk mee komen. Hij benadrukt dat de bijeenkomsten meer zijn dan eenvoudige praatsessies. De deelnemers moeten zich verdiepen in de materie en dat leidt volgens hem tot kwaliteit: “Er zijn veel van die burgers die echt de capaciteit hebben om zich uit te drukken”, zegt de Vlaming. 

En dat die ideeën van burgers als goedbedoelde adviezen in een diepe la zouden kunnen verdwijnen? Er komt een evaluatie onder de deelnemende burgers, belooft Verhofstadt. Maar, moet ook hij erkennen, als die negatief is, dan komt het uiteindelijk aan op de politieke wil van politici om de burgers niet te vergeten. “Als de evaluatie negatief is, is het ons engagement om te trachten verder te werken aan besluiten voor de conferentie die toch een positieve opinie kunnen krijgen van de burgers”.