Scroll jij wel eens te lang door Instagram of Facebook en lijkt het onmogelijk om je blik af te wenden van het scherm? Dat is in veel gevallen de bedoeling van big tech bedrijven die werken met algoritmes en in sommige gevallen zelfs ongevraagd gegevens verzamelen. Het Europees Parlement zit daarom samen met Facebook-klokkenluider Frances Haugen om te kijken wat Europa kan doen om haar inwoners te beschermen. Europarlementariërs Kim van Sparrentak (GroenLinks), Rob Roos (JA21) en Liesje Schreinemacher (VVD) vroegen haar het hemd van het lijf.
Gevaar
Bedrijven zoals Facebook kunnen een groot gevaar vormen voor consumenten en daarom moet de Europese Unie hen in bescherming nemen, met die boodschap opent Haugen de zitting. Toch is de Amerikaanse positief: “de Europese Unie heeft veelbelovende middelen in handen zoals de Digital Services Act”.
Maar om dit effectief toe te passen mogen er volgens Haugen geen uitzonderingen worden gemaakt en moet de wetgeving consistent worden toegepast. “Enkel zo kan de Europese Unie standaarden creëren en afdwingen bij bedrijven waardoor consumenten worden beschermd”.
Algoritmes voor de aandacht
We moeten af van risicovolle algoritmes, vindt Van Sparrentak. Deze software laat ons steeds dieper verdwijnen in tunnels met bepaalde berichten die onze voorkeur hebben en dat kan de denkwijze van een persoon beïnvloeden. Daarnaast wordt het met algoritmes moeilijker om de aandacht af te wenden van sociale media: “Facebook weet wat de risico’s zijn van hun algoritme en dat het gevaren met zich meebrengt zoals radicalisering, maar gaat vervolgens gewoon door”.
Van Sparrentak zegt dat het essentieel is om te onderzoeken hoe die algoritmes precies werken en daarom moeten bedrijven deze openbaren en er verantwoording over afleggen. “Maar is dat haalbaar?”
Haugen meent van wel, maar dan moet er systematisch navraag worden gedaan. Een eenmalige check zou volgens de klokkenluider gemakkelijk omzeild kunnen worden. “Met verschillende ijkpunten kunnen we vooruitgang bewerkstelligen. Ja, Facebook is zeker in staat om de algoritmes op tafel te leggen”.
Rob Roos (JA21) gaat verder op de zorgen van Van Sparrentak. “Wat is het grootste probleem van dit moment: misinformatie, of het algoritme dat misinformatie naar specifieke bezoekers van een online platform blijft sturen?”. Haugen: het gaat om het systeem achter Facebook dat sinds 2018 doof is geworden voor kritiek rond misinformatie. Het gaat Facebook niet om wat je wilt zien op het platform, maar als je wat aanklikt is het doel om je van gelijksoortige informatie te blijven voorzien.”
Kinderen voorop
Liesje Schreinemacher (VVD) wijst op het belang van strenge regelgeving voor online platforms om zo het internet een veiligere plaats te maken voor kinderen: “We hebben online platforms te lang zelf de regels laten opstellen.” Schreinemacher benadrukt dat het internet nooit is ontworpen voor kinderen, een deel van de bevolking die niet zo goed zal beseffen dat hun privacy en veiligheid op het spel staan. Haar vraag aan Haugen: “hoe maken we dit duidelijk aan kinderen?”
Haugen knikt en stelt vast dat online platforms voor veel kinderen een manier zijn geworden om een sociaal netwerk op te bouwen. Het idee om minder in die digitale wereld te zitten wordt daarom snel gelinkt aan eenzaamheid en is dan ook beangstigend. De oplossing volgens Haugen: ouders beter informeren over dit probleem zodat zij op gepaste wijze kinderen advies kunnen geven en geruststellen. De Amerikaanse laat een korte stilte vallen en concludeert: “Als we het platform niet veiliger kunnen krijgen, dan moeten we de ouders ondersteunen”.
De Amerikaanse data-ingenieur en wetenschapper Frances Haugen kwam begin oktober in het nieuws toen ze tienduizenden interne documenten van Facebook lekte. Daardoor kwamen verschillende misstanden binnen de organisatie aan het licht. Zo zou Facebook winst voor het welzijn van haar gebruikers stellen. Haugen is door de commissie Interne markt en Consumentenbescherming (IMCO) uitgenodigd om in het Europees Parlement te komen spreken.
