“Maar waarvoor vechten we dan nog?” zou Winston Churchill hebben geantwoord, toen hem tijdens de Tweede Wereldoorlog werd voorgesteld te bezuinigen op kunst en cultuur om de oorlogskas te spijzen. Hoewel de authenticiteit van deze uitspraak inmiddels sterk wordt betwijfeld, is de boodschap helder: kunst en cultuur zijn niet alleen een middel, maar ook een doel op zich. Deze boodschap klinkt ook door in de oproep van Eurocommissaris voor Cultuur Marija Gabriel: bescherm het cultureel erfgoed en de cultuursector in Oekraïne
Solidariteit
Oekraïne neemt sinds oktober 2021 deel aan Creative Europe, het zevenjarige (2021-2027) ondersteuningsprogramma van de Europese Commissie voor de culturele en audiovisuele sector in Europa. Het programma, met een budget van 2,4 miljard euro, wil de Europese cultuursector versterken en uitbreiden door het stimuleren van samenwerkingsprojecten.
Op 21 april, de wereldwijde dag voor Innovatie en Creativiteit, betoogde Gabriel in een open brief dat het Europese programma zich extra moet inzetten voor het culturele erfgoed van Oekraïne, een land dat volgens Gabriel ook een Europese identiteit heeft. Haar betoog vormt een steunbetuiging aan de Oekraïense cultuur- en erfgoedsector.
Hoe moet die steun eruitzien?
Ten eerste moet de periode waarin Europese cultuursubsidies aangevraagd kunnen worden, verlengd worden. Zo kunnen meer Oekraïense projecten aanspraak maken op Europese steun. Lopende Oekraïnse projecten met EU-subsidies moeten vanwege de oorlog bovendien zeer flexibel behandeld worden.
Ten tweede roept de Europese Commissie lidstaten op om samenwerkingsprojecten met Oekraïne op te starten. Een boodschap die ook door de Nederlandse afdeling van Creative Europe wordt uitgedragen. Zo stelt Albert Meijer van Creative Europe Desk NL dat veel Oekraïense organisaties allicht niet bij machte zijn een aanvraag in te dienen voor Europese samenwerkingsprojecten, maar wel kunnen aansluiten als partner. Daarbij nemen de andere landen de tijd en energie om de aanvraag op te stellen, maar delen Oekraïense cultuurinstanties en organisaties in de voordelen van de eventuele Europese steun.
Vernieling
Naast het versterken van de creatieve sector in Oekraïne door lopende en toekomstige samenwerkingsprojecten te ondersteunen, wordt er ook gekeken naar het Oekraïense cultureel erfgoed. Met de #ARTvsWAR-campagne van 18 april werd bijvoorbeeld aandacht gevraagd voor de vernielingen vanwege de oorlog. Ook worden er noodvoorzieningen naar het land gestuurd om het Oekraïense erfgoed te beschermen. Het Creative Europe programma werkt ook aan kennisuitwisseling om Oekraïne te helpen bij de heropbouw van het cultureel erfgoed.
