De Nederlandse Europarlementariërs hameren erop dat de Europese Commissie actie moet ondernemen. Ze hoorden vanmorgen in de tweede Staat van de Unie van commissievoorzitter Ursula Von der Leyen vooral veel mooie woorden. Maar de woordvoerders van D66, VVD, CDA, PvdA en GroenLinks willen resultaten zien.

Leveren

“U heeft een lijst gepresenteerd met mooi plannen,” bijt Sophie in ’t Veld van D66 Von der Leyen toe, “maar u kunt niet leveren.” In de krap twee minuten spreektijd die ze heeft, vuurt ze in sneltreinvaart haar bezwaren af: “Europa is verlamd. De Europese Raad is een begraafplaats geworden voor cruciale initiatieven. Migratieafspraken komen niet tot stand en geopolitiek is de Europese Unie een kabouter.”

Volgens In ’t Veld is er bij nationale regeringen een onwil om tot compromissen te komen en dat daarom de EU op zo veel terreinen is vastgelopen. Ze verwijt Von der Leyen een knecht te zijn van de nationale regeringen en geen eigen onafhankelijke positie in te nemen. Ze roept het Europees Parlement op om de “balans” te herstellen door als een waakhond op te treden.

Concrete maatregelen

Ook Malik Azmani (VVD) maant Von der Leyen tot handelen. Hij hield haar voor dat haar termijn als voorzitter van de Europese Commissie al bijna halverwege is. “De volgende helft moet gaan over het leveren van resultaten.” Het track-record is niet goed genoeg, vindt hij en verwacht concrete resultaten bij het versterken van de rol van de EU in de wereld, concrete maatregelen om de klimaatdoelstellingen te halen en concrete successen voor het voorkomen van ongereguleerde migratie.
In een repliek rekent Von der Leyen Azmani voor dat haar termijn nog lang niet op de helft is: “We zijn 20 maanden in dienst en hebben er 60. We hebben dus nog tweederde van onze tijd te gaan”.

Aanjagen

Esther de Lange (CDA) is in de race om David Sassoli op te volgen als voorzitter van het Europees Parlement en ze zou daarmee een prominente plaats in gaan nemen in de Brusselse hiërarchie. Nu moet ze nog als gewone volksvertegenwoordiger van het CDA Von der Leyen aanjagen om de rechtstaat beter te beschermen. Net als de strijd tegen corona, zegt ze, is ook de strijd voor het versterken van de rechtstaat een marathon en niet een sprint. Ze verwacht dat de Commissie “all the way” gaat. Duidelijk bedoeld als waarschuwing aan het adres van de regeringen van Hongarije en Polen waar de vrije rechtspraak en de vrije media onder druk staan.

Groener en socialer

Bas Eickhout is namens GroenLinks in principe positief over de toespraak van Von der Leyen. Hij verontschuldigt zich als hij het woord neemt voor het feit dat hij slechts 1 minuut spreektijd heeft en zich daarom moet beperken tot kritiek.
In de eerste plaats wil hij dat Von der Leyen vooral meer doet om haar eigen christendemocratische partijgenoten van het klimaatbeleid te overtuigen. “Het klimaatpact is ook een banenpact”, houdt hij haar voor. Problematisch noemt hij het, dat Von der Leyen in haar toespraak over de bestrijding van het coronavirus en de ontwikkeling van de vaccins niet spreekt over het beperken van het patentrecht.

Sociale investeringen

Agnes Jongerius waarschuwt Von der Leyen voor de “begrotingshaviken” en noemt daarbij ook de regering van Nederland. Om de sociale rechtvaardigheid op het continent te behouden, mogen wat de sociaaldemocraat betreft de groene en sociale investeringen niet te zuinig uitvallen.
Jongerius, in een vorig leven voorzitter van de FNV, verwacht van de Commissie meer initiatief op de arbeidsmarkt. Te veel jonge mensen gaan van flexibel contract naar flexibel contract. Concreet verzoekt ze Von der Leyen om een herziening van de uitzendrichtlijn op te nemen in het pakket voor 2022.

Haagse reactie

De eerste reactie van het Nederlandse kabinet is positief. Maar ook in hun demissionaire status wordt de noodzaak benadrukt nu echt op te treden tegen landen die de Europese waarden met voeten treden, door de onafhankelijke rechtspraak en de vrije media aan banden te leggen. Dialoog is volgens Den Haag geen doel op zich. Het kabinet is blij dat de Europese Commissie jaarlijks met concrete voorstellen zal komen om de rechtsstaat in individuele lidstaten te versterken.

Ook is Den Haag positief over het voorstel van de Commissie dat Europa zijn eigen technologische industrie moet versterken. Von der Leyen sprak over meer investeringen in de productie van halfgeleiders en chips. Nederland steunt dit, maar waarschuwt tegelijkertijd voor protectionisme.