De meest gehoorde klacht van kijkers naar Kamerdebatten gaat over de observatie dat Kamerleden continu op hun telefoonschermpje staren. Maar in dit geval had een simpele Google-opdracht vergader- en schrijftijd bespaard. Google ‘nitraatcomite EU’ en Google verwijst als eerste naar de handige EU-website die overzicht biedt van alle comités van de Europese Commissie. Via deze link hier vind je per comité het overzicht van alle leden – waaronder in het Nitraatcomité (bij naam): twee Nederlanders.

Specialisten

Europa draait op specialisten. De aandacht van diplomaten, ministers, Europadocenten en journalisten gaat naar Europese toppen en de wetgevingsprocedure tussen de Europese Commissie, de Raad en het Europees Parlement. Maar 90% van de wetgeving wordt ‘gedelegeerd’ aan experts -meestal ambtenaren van ministeries, soms wordt het bedrijfsleven uitgenodigd. Specialisten vergaderen regelmatig over de technische bijlagen van wetgeving, over annexen en normstelling. Recente voorbeelden van gedelegeerde Europese wetten die de krant haalden: glyfosaat, bijengif (neonicotinoide) en het gewraakte expertbesluit over taxonomie (is kernenergie ‘groen’ ?).

Nederlandse ambtenaren krijgen voor hun werk in dit soort gremia een leidraad mee, die te vinden is op de site van het expertisecentrum Europees recht. In die leidraad staat ook de relativering van hun werk: dat mag nooit gaan om ‘essentiële’ onderdelen zoals doelstellingen, reikwijdte, strafrechtelijke elementen of grondrechteninmenging en wanneer er belangrijke politieke afwegingen gemaakt moeten worden.

Schimmig

Het werk van het nitraatcomité wordt welhaast per definitie “schimmig” genoemd, ook in deze analyse van Brusselse Nieuwe hoofdredacteur Van Slooten in het vakblad Boerderij. Toch kan de Rijksoverheid een puntje zuigen aan de transparantie van de Europese instellingen. Vroeger stond op veel kantoren een exemplaar van de ‘Staatsalmanak’, waarin alle overheidsorganen tot op het niveau van ministeries waren genoemd. Het internet is vooruitgang: op eerdergenoemde Europese website staan de deelnemers van alle 652 comités online bij naam genoemd.

Is het overwegen of een land een uitzondering krijgt op bindend Europees recht een ‘politieke afweging’? Ja, vindt politiek Den Haag, nee menen EU-juristen. Omdat in de Europese Unie het internationaalrechtelijke principe ‘pacta sunt servanda’  (verdragen moeten worden uitgevoerd) geldt, is het in de woorden van de minister-president in het Kamerdebat “al jaren duidelijk dat de Europese Commissie eist dat Nederland moet voldoen aan die afgesproken doelen voor de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater”.

Moest voldoen – de wetten dateren uit de jaren negentig. De reden om uitzonderingen aan te vragen is onder meer dreigende voedselschaarste – maar dat speelt niet in Nederland, blijkt uit antwoorden van de minister van Landbouw op kritische vragen van Tjeerd de Groot.

Eerdere vergaderingen van het Nitraatcomite in maart en juni waren gewijd aan presentaties door Nederland. Half september komt de vergadering weer online bij elkaar. De agenda staat al online – daarop binnenkort hopelijk ook de ‘conceptbeschikkingen’ van de Europese Commissie, waarvoor Nederland inzet op het verkrijgen van een uitzondering van vier jaar. Zodra duidelijk is wat de Commissie aan voorwaarden stelt, krijgen de Kamerleden een brief van de minister – over post uit Brussel.