Tijdens haar vakantie in Berlijn, overpeinsde columnist Mendeltje van Keulen, hoe uitwisseling tussen Nederlandse en Duitse Kamerleden beter kan worden georganiseerd. Want voorstellen uit Brussel vallen gelijktijdig bij 27 parlementen op de mat.
In de herfstvakantie bezocht ik Berlijn voor een stedentrip. Wandelend langs de Reichstag in herfsttooi kwamen er flarden op van de werkbezoeken, die de griffie van de Tweede Kamer daar met hulp van de Nederlandse ambassade organiseerde. Tweede Kamerleden spraken met collega’s in de Duitse Bundestag over de inhoud en organisatie van het nationale Europabeleid. Hoe kijken Duitse volksvertegenwoordigers naar de afspraken voor de Eurozone en naar de energietransitie? De verbazing van Kamerleden dat veel dezelfde agendapunten wekelijks zowel in Den Haag als in Berlijn voorliggen, staat me nog helder voor de geest. En leerde me twee dingen.
Ten eerste, kennis kan worden aangeleerd, maar kan beter worden doorleefd. Pas tijdens het fractieoverleg van de Duitse liberale partij FDP, zusterpartij van VVD en D66, besefte een Nederlands Kamerlid, tevens EU-rapporteur Democratische Legitimiteit dat ze het in Duitsland over dezelfde Europese plannen hadden. De Europese Commissie stuurt die immers naar 27 hoofdsteden tegelijk.
Het is dus verstandig dat de Voorzitter van de Tweede Kamer in het herfstreces ons parlement in internationaal verband vertegenwoordigde. Bergkamp’s voorganger liet de parlementaire vertegenwoordiging in de Raad van Europa en de Inter-Parlementaire Unie meestal aan de Eerste Kamer. Maar juist voor voltijds Kamervoorzitters is een internationaal netwerk een warm bad. Daar herkennen ze jouw dilemma’s: hoe beheers je debatten, hoe organiseer je informatievoorziening?
Aha erlebnis
“Had ik dit allemaal maar eerder gehoord”, verzuchtte een voormalig Kamerlid dat ooit de Europese interne markt in de portefeuille had. Ja, had hij dit geweten, dan had hij wellicht vanuit de contacten met woordvoerders in de Bondsdag benut. Ook in Berlijn worstelt men zich door de honderden amendementen die het Europees Parlement indient op bijvoorbeeld het voorstel voor de Digitale Markt.
Ten tweede, institutioneel geheugen leunt op ambtenaren. Natuurlijk wordt er bij het klasje voor nieuwe fractiegenoten verteld dat er post van de Europese Commissie in de mailbox zal belanden. En dat de regering daar wat later een brief over stuurt naar de Tweede Kamer met een kabinetsreactie. In die brief staat het Nederlandse standpunt en ook de Nederlandse inzet in de Europese onderhandelingen beschreven. Maar kritische vragen stellen over die inzet lijkt als coalitiepartij niet altijd de bedoeling.
10 miljoen
Laat staan, je licht op gaan steken in andere hoofdsteden om je eigen standpunt te vormen en toetsen. Dat is wel wat de griffie aan Kamerleden adviseert en dergelijke uitwisseling organiseren de specialisten daar met liefde. Jammer, dat de 10 miljoen euro uit de motie-Jetten voor meer parlementaire ondersteuning niet aan de ruggengraat van de ambtelijke organisatie, maar aan politieke fractiemedewerkers is uitgegeven.
Ik wandelde verder, Unter den Linden, langs een kiosk en las de krantenkoppen over de aanstaande Ampel Koalition, de zogenoemde stoplichtcoalitie van de sociaaldemocratische SPD, de liberale FDP en de Groenen. Ik peinsde: Is coalitie-deelname van de FDP nou goed of slecht nieuws voor Kamerleden van VVD en D66? Misschien maakt de coalitiedwang in Duitsland het delen van standpunten lastiger. In elk geval zijn die standpunten, indien gedeeld tussen Duitse en Nederlandse liberalen in dit geval, wel een stuk relevanter. Reden genoeg voor een werkbezoek aan Berlijn!
Mendeltje van Keulen is onder meer praktijkprofessor Europa bij de Haagse Hogeschool. Van 2011 tot 2017 was zij griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij leegt voor Brusselse Nieuwe regelmatig de brievenbus van de Tweede Kamer en legt Europese voorstellen bovenaan de stapel.
