Het is Nederland niet gelukt om de wet die klokkenluiders zou moeten beschermen op tijd te realiseren. Deze Europese richtlijn had voor 17 december ingevoerd moeten worden. Er nog veel onduidelijk over hoe Nederland in de toekomst klokkenluiders gaat beschermen, volgens Het Huis voor Klokkenluiders.
De factsheet die het Ministerie van Binnenlandse Zaken publiceerde geeft wat verheldering, maar er zijn nog veel zaken onzeker, zegt Albert Roele van Het Huis voor Klokkenluiders. Er is sprake van rechtsongelijkheid, want voor klokkenluiders bij private bedrijven gelden nog de oude regels die minimale bescherming bieden.
De Europese regels gelden wel voor overheden. Daarom moet de overheid met de klokkenluiders een meldpunt inrichten voor het melden van onregelmatigheden. Het Huis van de Klokkenluiders heeft vanaf 17 december zo’n meldpunt: het Contactcentrum. Daar kunnen onregelmatigheden en misstanden in de werkomgeving vanaf vandaag worden gemeld.
Klokkenluiders nog steeds in de kou
De verbetering van de positie voor klokkenluiders is al maanden een heikel punt. Door de manier waarop de Europese richtlijn eerder werd geïmplementeerd, werd het voor klokkenluiders alleen maar moeilijker om misstanden te melden. Verschillende organisaties voor klokkenluiders spraken zich hier over uit. Kamerleden Renske Leijten (SP) en lid Pieter Omtzigt spraken zich uit tegen de wet.
De wet komt volgens minister Ollongren te laat, wegens de ingewikkelde materie en zij probeert de adviezen van alle partijen zo goed mogelijk te verwerken. Dat schrijft ze in een nota van 8 december jl. Daarin reageert de minister ook op de kritiek van de partijen VVD, CDA, D66, ChristenUnie, PvdA, SP, SGP en BIj1 en het lid Omtzigt. De minister adviseert om vooralsnog niet tegemoet te komen aan de wens een fonds ter ondersteuning van klokkenluiders op te zetten, het mogelijk maken om anoniem te melden en het loslaten van het vereiste dat een misstand van maatschappelijk belang moet zijn.
De leden van de SP-fractie vragen waarom zij wachten met het oprichten van een fonds voor klokkenluiders. “Zo blijven klokkenluiders langer in de kou staan. Hoe lang gaat het duren voordat hier een besluit over is genomen?”
Komt er een fonds?
De Minister antwoordt dat zij bezig zijn met een pilot naar ondersteuningsmogelijkheden voor klokkenluiders. Deze richt zich in eerste instantie op de juridische bijstand en psychosociale ondersteuning van melders. Met de ervaringen van de pilot wil de minister nagaan hoe de ondersteuning van melders het beste georganiseerd kan worden, zodat belemmeringen voor een melder om zijn melding door te zetten kunnen worden weggenomen. “Om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de behoefte van klokkenluiders wil ik de resultaten van de pilot afwachten”, staat er in de brief.
Klokkenluiders die als werknemer fraude, corruptie of een andere misstand bij hun organisatie melden, bijvoorbeeld via het Huis voor de Klokkenluiders of een overheid, lopen grote risico’s. Zij komen mogelijk door juridische kosten in de schulden en ervaren problemen in het privéleven.
Het Huis kan mensen die een misstand vermoeden adviseren, er eventueel onderzoek naar doen, of op weg helpen naar andere instanties. Ook eventuele benadeling van mensen omdát zo’n melding hebben gedaan, kan het Huis onderzoeken.
